Noordwijk kiest bij nieuw logo voor kortzichtige en amateuristische aanpak

De gemeenten Noordwijkerhout en Noordwijk gaan fuseren en dus is er een nieuwe huisstijl nodig. Logisch. 

Het is minder logisch om daarvoor een prijsvraag uit te schrijven. En toch is dat wat er gebeurt. In navolging van gemeente Haarlemmermeer heeft ook Noordwijk aan 20 lokale ‘professionele bureaus en vormgevers’ gevraagd om deel te nemen aan de ontwerpwedstrijd. En dit alles onder het mom van burgerparticipatie.

Gelijk met het uitzetten van de wedstrijd start ‘een campagne voor het werven van een jury van inwoners uit Noordwijk, Noordwijkerhout en De Zilk. Deze jury krijgt de belangrijke taak om de ingestuurde logo’s te beoordelen’.

Tot voor kort zag je dit soort prijsvragen voor logo’s vooral in België. Maar het fenomeen lijkt nu ook aan een opmars begonnen in Nederland. Met als belangrijk verschil dat je als Nederlandse ontwerper nog wel betaald krijgt voor je ontwerpwerkzaamheden na het winnen van een ontwerpwedstrijd. In België mag je blij zijn met een taart of een bos bloemen. In een enkel geval kun je zelfs 250 euro verdienen.

Vragen stellen ongewenst

Ik heb dit keer geen vragen gesteld aan de betreffende gemeente. Recente ervaringen met de gemeenten Haarlem en Haarlemmermeer laten zien dat de communicatie over huisstijlen eenrichtingsverkeer is. De gemeente zendt. Vragen stellen is niet gewenst. Transparantie staat hoog in het vaandel. Maar de gemeente bepaalt waar het transparant over is.

Kijk, over dat logo maak ik me niet zoveel zorgen. Wat mij betreft mag een gemeente een logo bestellen bij 99designs of een van die andere platforms die design toegankelijk maken. Daar krijg je zomaar een paar honderd logo’s voor een luttel bedrag. Het geld dat je dan overhoudt kun je uitgeven aan kinderspeelplaatsjes of het beheer van plantsoenen.

En ik snap ook nog wel dat je burgers wilt betrekken bij zo’n relatief belangrijke beslissing als over het beeldmerk van de nieuwgevormde gemeente. Mensen hebben daar een mening over, laat ze meepraten, laat ze meedoen. Prima.

Wat me stoort is de totaal kortzichtige en amateuristische aanpak die ook deze gemeente weer laat zien.

Geen esthetische kwestie

De keuze voor een logo is geen esthetische kwestie. Natuurlijk speelt esthetiek een rol. Maar over puur het esthetische krijg je nooit overeenstemming. Nooit. En zeker niet in een gemeente. Sommige mensen zullen het resultaat prachtig vinden. Anderen vinden het ruk. En de meesten interesseert het helemaal niks. De meeste mensen vinden het geldverspilling. Zeker bij een gemeente. ‘Besteed het geld aan zaken die wíj belangrijk vinden! Een parkeerplaats bij het winkelcentrum. Trapveldjes voor kinderen.

Dus: wat bereik je op dit onderwerp met burgerparticipatie? Helemaal niks! De reacties op het logo zullen er niet door veranderen.

Implementatie is complex

Het logo en het ontwerp van de huisstijl is één. Implementatie van een complete huisstijl is een heel ander verhaal. Dat is complex. En bij twee fuserende gemeenten is het helemaal ingewikkeld. Nee, dat logo op die pen, op een vlag of op een taart bij de introductie is niet zo moeilijk. Maar het implementeren van een complete huisstijl in de kantoorautomatisering van de gemeente bijvoorbeeld of het doorvoeren van de huisstijl naar alle mogelijke communicatiemiddelen is dat wel. Tenminste, als het je iets uitmaakt of je dat verstandig doet. Beheersbaar. Met een visie op kosten, duurzaamheid en kwaliteit. En aansluitend op de bedrijfsprocessen van de gemeentelijke organisatie.

Daar is een specialist voor nodig. Een ontwerpbureau dat dat deel van het project begrijpt en dat daarin kan adviseren. Alle ontwerpers kunnen een logo maken. Niet alle ontwerpers kunnen een huisstijl voor een gemeente ontwikkelen en implementeren. Daar zou dus ook de zoektocht op gericht moeten zijn! En dat doe je niet met een ontwerpwedstrijd.

Professioneel opdrachtgeverschap

En ten slotte: hoe professioneel ben je als opdrachtgever als je op zo’n manier je partners selecteert? In dit geval wordt aan 20 bureaus gevraagd om voor niks of voor een appel en een ei het belangrijkste weg te geven dat ze hebben: hun strategisch, conceptueel en creatief vermogen. Op basis van welke gronden kun je dat verantwoorden? En bij welke inkoopprocessen van de gemeente hanteer je zo’n zelfde werkwijze?

Het antwoord is: nergens. Omdat er verder geen beroepsgroep is die dat accepteert. Waarom dan bij leveranciers van creativiteit wel? Ik hoop dat een inkoper die dit leest, met verstand van inkoop en aanbestedingen, mij hier iets over wil vertellen. Ik luister graag.

Natuurlijk zijn niet alleen opdrachtgevers debet aan dit soort ontwikkelingen. De gelegenheid maakt de dief. In dit geval zijn er 14 bureaus van de 20 die meedoen aan deze gekkigheid. In Haarlemmermeer waren het 6 van de 9. Op basis van deze twee voorvallen zou je kunnen zeggen dat 70% van de bureaus dit allemaal prima vindt. In ieder geval niet ernstig genoeg om ‘nee’ te zeggen.

Eigen schuld, dikke bult

Ik durf er wel wat om te verwedden dat onder die bureaus ontwerpers zitten die op een borrel steen en been klagen over pitches en andersoortige selectieprocedures. Eigen schuld, dikke bult. Als je je eigen vak niet serieus neemt, kun je het de opdrachtgever niet kwalijk nemen dat hij dat ook niet doet.

Kortom ik hoop van harte dat het uitschrijven van prijsvragen geen trend in huisstijlland wordt. Wat mij betreft hoeft niet alles bij het oude te blijven en het is interessant om te zien hoe her en der naar nieuwe wegen wordt gezocht om tot huisstijlontwikkeling te komen. Eindhoven is een pracht van een voorbeeld. Het project van Mozilla vorig jaar is interessant om kennis van te nemen. En ook bij de winnaars van de Best Client Award vorig jaar zitten mooie voorbeelden van hoe het anders kan.

Ze hebben geen idee

En dat vind ik misschien nog het wel meest stuitend. Ik weet vrijwel zeker dat de communicatieadviseurs van Noordwijk en Haarlemmermeer daar niet naar gekeken hebben. Om er van te leren en om vervolgens een visie te ontwikkelen die op hun specifieke situatie past. Dat blijkt wel uit de stelling van Haarlemmermeer ‘Huisstijl is voor een belangrijk deel een kwestie van smaak’. Ze hebben werkelijk geen idee.