“En, hoe ging je online sessie?” vraagt mijn collega. “Goed hoor” antwoord ik met een net iets te hoge piepstem.
Zoals de rest van de wereld praat ik nu hele dagen tegen een beeldscherm. Ik boven, mijn echtgenoot beneden. Of andersom als het een slechte dag is. En als ik heel veel geluk heb op kantoor, terwijl mijn collega in de andere ruimte heel hard tegen haar beeldscherm praat.
In het weekend, als ik niet meer hoef te beeldbellen, lees ik in de krant dat onze samenleving op deze manier óók prima functioneert. En dat dit bewijst dat we in de toekomst niet meer hoeven te reizen of naar kantoor hoeven gaan.
Ik weet dat ik niet mag zeuren, maar ik doe het toch: ik vind online vergaderen de hel.
We missen een superbelangrijke component
Voordat je nu met het vingertje gaat zwaaien, ik ben heus niet de enige. Iedereen die ik spreek klaagt steen en been.
Wat vreemd is, want feitelijk zou er geen verschil moeten zijn met live meetings. Je ziet elkaar, je hoort elkaar. En met een beetje goede wifi zou het online vergaderen ongeveer dezelfde beleving moeten zijn als in het echt.
Maar dat is het echt totaal niet.
Ik hoor van vrienden en collega’s dat ze het ‘echte’ contact missen. Dat ze de finesses missen, dat ze het menselijke aspect van elkaar genuanceerd kunnen lezen missen. En dat ze extreem moe worden van online vergaderen. Iemand appte me deze week: “alsof er een glazen wand gezet is tussen mij en het leven”.
Laat er nou een reden zijn waarom online vergaderen anders werkt dan een echte ontmoeting. Achter je beeldscherm mis je een superbelangrijke component, waar je niet meteen aan denkt.
Die belangrijke component heet...oogcontact.
Spiegelneuronen en empathie
Hoe zit het precies met oogcontact en waarom heeft het zo'n effect op hoe we ons voelen tijdens online vergaderen?
Wetenschapper en publicist Giovanni Frazzetto beschrijft in zijn boek ‘Waarom we voelen wat we voelen’ wat er gebeurt als we elkaar recht in de ogen kijken.
Hij legt uit dat onze hersenen op een compleet andere manier reageren wanneer we zomaar naar iemands gezicht kijken, of iemand recht in de ogen kijken. Vooral direct oogcontact activeert gebieden zoals het dopaminerge systeem. Dit systeem prikkelt het beloningscentrum en nodigt uit tot toenadering. En juist dat directe oogcontact missen we tijdens het videobellen.
Is dat erg? Nogal.
Om empathie voor elkaar te voelen is het nodig dat onze spiegelneuronen aangezet worden. Spiegelneuronen stellen ons in staat om elkaar te begrijpen en goed waar te nemen. Ze geven ons het vermogen om ons voor te stellen wat de ander doet en voelt.
Stel je een prettig gesprek voor: als jouw gesprekspartner fronst, frons jij ook. Als je gesprekspartner koffie over zich heen knoeit schrik jij op. Met andere woorden: in het contact identificeer je je met de ander en voel je wat die ander voelt.
Vooral rechtstreeks oogcontact helpt daarom die spiegelneuronen te activeren.
Vergaderen zonder spiegelneuronen
Helaas lijkt het erop dat de recente kennis over spiegelneuronen de IT nog niet heeft bereikt. Of je nu Zoom, Skype of Teams gebruikt: ze houden totaal geen rekening met dit principe.
Ga maar na: je ziet een paar vlakken voor je gesprekspartners. Het is onmogelijk om op hetzelfde moment oogcontact te maken. Als ik het effect van oogcontact wil nabootsen moet ik immers in het cameraatje boven m’n beeld kijken. Dat is raar. Dus kijk ik naar de glazige blik van mijn gesprekspartner die langs me heen kijkt. En mijn gesprekspartner kijkt naar mijn glazige blik.
Om het nog rampzaliger te maken zie ik MEZELF rechtsonder in beeld. Wat zo ongeveer hetzelfde effect heeft als vergaderen met een knoeperd van een spiegel recht voor m’n neus. Bij iedere beweging die ik maak zie ik mijn wallen, mijn uitgroei (want hee, mijn kapper is nog dicht), of dat ik mijn ogen een beetje vreemd samenknijp. Met als gevolg dat ik op mezelf zit te letten in plaats van op de ander.
Gemankeerde communicatie
Het effect van dit alles is gemankeerde communicatie. We worden afgeleid door beelden terwijl we ons niet echt verbinden, noch elkaar aanvoelen. We communiceren ons gek maar onze spiegelneuronen lichten nauwelijks op. Geen wonder dat we na afloop uitgeput weg strompelen, op zoek naar een grote fles witte wijn.
Het lijkt erop dat we nog heel lang vastzitten aan deze manier van communiceren en mijn gemopper valt natuurlijk helemaal in het niet bij het wereldleed. Maar ik vraag me wel af: is er dan nergens een computernerd met een beetje mensenliefde die dit voor ons zou kunnen oplossen? Iemand? Ergens?
Farah Nobbe is mede-eigenaar van Nobbe Mieras trainingen
Reacties:
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!
Wat ik ervaar is dat een online meeting mensen meer ‘gelijk’ maakt aan elkaar. Mensen die gewend zijn met natuurlijk overwicht een vergadering te domineren en mensen die wat meer verlegen zijn en niet snel in een grotere groep het woord nemen, worden gelijkwaardiger aan elkaar in een video chat, en dat geeft interessantere discussies. Dat voordeel weegt op tegen het nadeel mijn inziens, maar ik kan me voorstellen dat het voor mensen die dat natuurlijk overwicht gewend zijn, daar nu meer moeite voor moeten doen. Wellicht is dat ook vermoeiender.
Voor mij zit het uitputtende in het geluid; de overkill aan geluiden aan de kant van de gesprekspartners, echo in de spraak, spraak die niet parallel loopt met het beeld of de slechte verstaanbaarheid als mensen door elkaar heen praten.
Overigens heb ik ook een situatie ervaren waarbij het videocontact voor mij veel prettiger werkte dan live contact. Dat was met een dove collega en een tolk Nederlandse gebarentaal. In dezelfde setting live, vind ik het heel lastig dat mijn gesprekspartner naar de tolk kijkt terwijl ik praat en dat valt bij video contact helemaal weg. Maar voor tolk en gebarentaalspreker is het beeldbellen denk ik minder gunstig in verband met de gebarenruimte (voor, naast, boven je; zo lang als je armen zijn).
Hiervoor combineert een neuraal netwerk gezichtsherkenning en herkennen waar je camera staat ten opzichte van je scherm met automatische beeldbewerking.
We willen online ontmoetingen even effectief en verbindend maken als fysiek. Zie https://welkom.video
Wat ook helpt, met name als je tegen een onzichtbare groep praat: plak oogjes bij je camera of zet een levend persoon net achter de camera. In combinatie met de genoemde grotere afstand maakt dit je presentatie levendiger en beter gericht.