Daniel Ropers stond stond in 1998 aan de wieg van bol.com en is sindsdien verbonden aan het bedrijf, dat sinds ruim vijf jaar onderdeel is van Ahold Delhaize. Hij vertrekt per 1 oktober. In zijn nieuwe functie gaat hij aan de slag als topman bij Springer Nature, een wereldwijd leidende wetenschappelijke, educatieve en zakelijke uitgeversgroep.
Hij zet de stap vol overtuiging. Zoals hij zelf zegt, vanuit de passie die hij als zoon van twee wetenschappers voelt voor kenniscreatie- en verspreiding. En in het volste vertrouwen dat het bedrijf in goede handen is bij zijn opvolger Huub Vermeulen, al zestien jaar zijn steun en toeverlaat in de directie van bol.com. Maar toch. Zijn aanstaande vertrek maakt meer bij hem los dan hij had verwacht. 'Dinsdagmiddag (toen Ropers op het hoofdkantoor het nieuws bekend maakte aan het personeel) was echt heel erg emotioneel voor me. Dan besef je wat een bijzondere club elke dag z’n energie en passie steekt in dit bedrijf. Ik weet dat de energie en passie niet verloren gaan als een puzzelstukje verdwijnt. Maar het voelt als m’n familie achterlaten. '
Je vertrekt bij bol.com, maar op een bepaalde manier is dit ook een soort terugkeer. Bol.com is immer ooit ontstaan vanuit Bertelsmann, en Springer behoorde eveneenstot Bertelsmann. Heeft die gedeelde achtergrond meegepeeld bij je besluit?
‘Grappig dat je dit opmerkt, niet zoveel mensen weten dat. Springer en bol.com waren tussen 1998 en 2003 onderdeel van dat gigantische Bertelsmann concern. Wel allebei onderdeel van andere divisies, maar die link met Springer in die dagen was zeker aanwezig. Bol.com werd verkocht. En net als wij kreeg Springer de kans om onder nieuwe eigenaren door te gaan. Derk Haank is toen gevraagd als de ceo van SpringerNature. Derk heeft het bedrijf zestien jaar geleid, bijna net zo lang als ik bij bol.com. En die ga ik nu dus opvolgen.’
Maar dat is niet het enige link met het verleden. 'Die gemeenschappelijke achtergond brengt met zich mee dat ik ook de beide aandeelhouders van Springer Nature goed ken. De ene aandeelhouder is Verlagsgruppe Holtzbrinck, een grote Duitse uitgever die in familiehanden is en indertijd één van de drie bedrijven die bolcom hebben gekocht van Bertelsmann. Holtzbrinck was tussen 2003 en 2009 voor 50% eigenaar van bol.com. En nu zijn ze 53% aandeelhouder van Springer Nature.'
'De andere aandeelhouder is BC Partners. Dat is een grote private equity speler die in meer landen actief is, waarbij de Duitse leiding in handen is van Ewald Walgenbach. En die ken ik weer als de coo van Bertelsmann in de tijd dat ik met bol.com begon. In het bol.com portfolio was Nederland toen met afstand het bedrijf dat het beste presteerde.’
Zijn goede relatie met de eigenaren van Springer Nature, speelde een belangrijke rol in zijn besluit om de uitdaging aan te gaan. ‘Het was leuk om deze mensen opnieuw tegen te komen. En het is prettig als de mensen aan wie je verantwoording gaat afleggen, niet alleen vertrouwen in je hebben, maar dat je ook een persoonlijke klik met ze hebt.’
Wat ook speelt, is dat de werelden van e-commerce en publishing steeds meer naar elkaar toegroeien. Webwinkels als bol.com ontwikkelen content strategieën en begeven zich op het pad van programmatic advertising, andersom zie je publishers inkomsten zoeken met webwinkel activiteiten. Het lijkt me dat Springer Nature ook geïnteresseerd is in jouw expertise van e-commerce.
‘Dat klopt voor zover het gaat over consumentenmedia. Wat je ziet, is dat webwinkeliers eigenlijk een functie terugpakken die in het verleden verloren is gegaan. Vroeger had de winkelier een belangrijke marketingfunctie voor de fabrikant. Winkeliers waren degenen die de klanten kenden; zij zorgden kochten de producten die hun klanten wilden hebben en zorgden dat de informatie bij de consument terecht kwam. Onder invloed van de opkomst van de massamedia is dit veranderd. De meeste winkels hanteren tegenwoordig een zelfbedieningsconcept, enkele goede speciaalzaken daargelaten. Als informatiekanaal spelen de retailers geen rol van betekenis meer. Om de consumenten toch te kunnen informeren over hun producten, zijn fabrikanten deze via de massamedia gaan bestoken met motieven die de consument moeten aansporen om een voorkeur voor hun producten te hebben'
'En dan ineens komt er e-commerce. En dan ineens blijkt dat een online winkel wèl in staat is om op grote schaal, gepersonaliseerd en met diepgang de juiste verhalen op het juiste moment aan de juiste klanten aan te bieden, zodat de consument geïnformeerd wordt over het product dat hij zoekt. Dat zagen we in onze winkel gebeuren. We realiseerden ons dat we als webwinkel een belangrijke plek kunnen vervullen door al die fabrikanten die met ons samenwerken hun verhaal te laten vertellen in onze winkel. Een online winkel kan die informatierol heel goed invullen. Online ben je immers niet gebonden aan de beperkingen van een fysieke winkel of van een persoonlijk gesprek. Online kun je ook veel rijkere en diepere content aanbieden.'
'Maar deze analyse geldt dus specifiek voor de markt van consumentenmedia. Voor wetenschappelijke uitgevers is dit niet zozeer van toepassing. Dat is primair een b2b-markt en daar gelden andere normen. Al verwacht ik wel dat die business steeds meer een meer b2c karakter gaat krijgen.’
Zou de wetenschappelijke uitgeefwereld gebruik kunnen maken van e-commerce inzichten? Dat ze vanuit kennis gebruikersinzichten en data producten gaan ontwikkelen?
‘Absoluut. De kern van de business is wetenschappers helpen, zowel door kennis van wetenschappers beschikbaar te stellen aan andere wetenschapper als door tools aan te bieden die wetenschappers helpen om betere keuzes te maken. Als dat je toegevoegde waarde is, ontstaan er enorm veel mogelijkheden. Met de inzet van big data kun je inzichtelijk maken naar welke onderwerpen veel onderzoek wordt gedaan. Op basis van die inzichten kunnen wetenschappelijke instituten of universtiteiten besluiten waarin je ze hun onderzoeksgeld steken. Zoek je onderwerpen waar al veel onderzoek naar wordt gedaan? Of zoek je juist onderwerpen waar weinig onderzoek naar wordt gedaan en waar de kans op een doorbraak wellicht groter is?’
Ook als het gaat om het ontsluiten van onderzoek, kunnen wetenschappelijke uitgevers leren van e-commerce. Ropers: 'Denk aan hoe je wetenschappers kunt helpen om de voor hen meest relevante stukken te vinden. Dat is iets waar een op longtail gebaseerde e-commerce winkel met 15 miljoen artikelen als bol.com elke dag mee bezig is.’
Recent kondigde Amerikaanse Amazon aan de supermarktketen Whole Foods over te nemen. Daarmee wordt het een directe concurrent van Ahold Delhaize in de VS. In je afscheidsbericht zeg je terecht dat het nooit een goed moment is om afscheid te nemen. Maar dit lijkt een wel een heel lastig moment.
‘Ik vind het vooral interessant om te zien dat dit nieuws blijkbaar inslaat als een bom. Terwijl, als je dit van een afstand beziet, had je het al een hele tijd kunnen zien aankomen. Dat Amazon zich nu manifesteerd op het gebied van het online groceries is op zich niets nieuws. Het bedrijf worstelt al jaren met de uitdaging om als nonfood retailer voet aan de grond te krijgen in die markt. Uit eigen ervaring weten wij hoe moeilijk het is om dat vanuit het niks voor elkaar te krijgen. Op een gegeven moment moet er gewoon iets gebeuren. Anders kom je niet boven dat kritische massapunt uit. Ik begrijp dat deze overname voor investeerders, analisten en journalisten als een verrassing komt. Maar voor ons was het dus zeker niet onverwacht, nee. Nou ja, deze specifieke move kende ik natuurlijk ook niet. Maar de stap op zich is logisch. If anything bewijst dit dat de visie die Ahold Delhaize en bol.com al vijf jaar geleden formuleerden, echt wel de juiste is.'
Dat Ahold Delhaize concurrentie krijgt op de Amerikaanse markt, kan Ropers niet ontkennen. 'Maar je kunt ook zeggen dat een technologiereus als Amazon kan helpen de markt te kantelen. Deze deal gaat ons ongetwijfeld helpen om uit te leggen wat we aan het doen zijn. Het is toch best opmerkelijk dat ik nog in 2014 aan iedereen moest uitleggen waarom bol.com en Ahold Delhaize echt een logische combinatie is. En dat ik nu, soms notabene van dezelfde mensen, de vraag krijgt: Goh, moeten jullie niet ook zoiets doen als Amazon en Whole Foods?’
Wat zie je als belangrijkste uitdaging voor uitgevers de komende jaren?
‘Ik vind het nog wat vroeg om daar al heel specifiek antwoord op te geven. Maar mijn ervaring in retail is, en ik vermoed dat dit niet anders is in publishing, is dat mensen geneigd zijn generiek naar problemen te kijken. Wil je werkelijk tot bruikbare inzichten komen, dan zul je een paar niveaus dieper moeten gaan. Als ik verder moet in een honderd procent digitale en transparante markt, wat heeft dan werkelijk waarde? Wat is ons startpunt? Dat zijn de vragen die je jezelf moet stellen. Ongeacht of je nu uitgever bent of retailer, want daar zit niet zo heel veel verschil tussen.’
