De eerste dagen na Trump zijn talloze analyses gemaakt over wat de onverwachte verkiezing van Trump veroorzaakt zou hebben.
Boze kiezer ontworpen
Een van de meest plausibele verklaringen is dat hij in de dertien maanden van de aanloop naar de verkiezingen de boze kiezer heeft ontworpen. Dat is het grote gevaar van de populist. Hij is ontzettend gedisciplineerd in het herhalen van een frame om naar de wereld te kijken. Trumps frame was simpel, activerend, aantrekkelijk en makkelijk te onthouden: het gaat slecht met Amerika, het politieke systeem is corrupt en we worden bedreigd door moslims en Mexicanen. Dit is de essentie van elke populistische strategie ter wereld: klop het gevaar op van een fysieke vijand (moslims, Marokkanen) en argumenteer dat de ‘elite’ niets voor je doet.
Century of the Self
In de briljante BBC-documentaire ‘Century of the Self’ argumenteert Adam Curtis dat de tweede helft van de 20ste eeuw in Amerika zorgvuldig het ‘consumerende individu’ werd gecreëerd om de economie te stimuleren en om de maatschappij te beschermen tegen de donkere krachten die makkelijk in de massa kunnen worden losgemaakt. Consumerende individuen verlangen en kopen spullen om uitdrukking te geven aan hun individualiteit en houden zich koest.
Marktonderzoek
Politici als Bill Clinton en Tony Blair investeerden zwaar in marktonderzoek om te achterhalen wat mensen verlangden, en gebruikten dat vervolgens succesvol in hun campagne.
Toen jaren later bleek dat de kloof tussen de belofte en de realisatie niet te overbruggen was, reageerden consumenten exact zoals het hen werd aangeleerd: als teleurgestelde consumenten.
De verkiezing van Donald Trump was slechts de volgende stap. Het was wachten op een anti-politicus die deze boze en veeleisende consument activeerde om voorgoed af te rekenen met de politiek die zijn belofte niet houdt en hun verlangens niet bevredigt. Daarmee is de ‘politieke elite’ een zorgvuldig geconstrueerde mythe van de populist om aan macht te komen. Ik vrees er voor dat het ergste nog moet komen.
