Laatst was ik op zoek naar de bron van het citaat 'het is makkelijk om dingen moeilijk te maken, maar het is moeilijk om dingen makkelijk te maken,' of woorden van gelijke strekking. Ik zocht daarnaar omdat het me al een tijdje bezighoudt dat veel dingen, ook in ons vak, zoveel ingewikkelder lijken dan een tijd geleden. Ik heb de bron niet gevonden en mocht iemand het toevallig weten, dan houd ik me aanbevolen. Maar ik stuitte wel op iets dat met mijn verwondering over de toenemende complexiteit te maken lijkt te hebben: de Paradox van Moravec.
Als dit, dan dat
Hans Moravec is een onderzoeker op het gebied van robotics en kunstmatige intelligentie aan de Carnegie Mellon University, een technische universiteit in Pennsylvania. Na jarenlang onderzoek kwam hij tot de conclusie dat er relatief weinig rekenkracht nodig is om een computer ingewikkelde rationele beslissingen te laten nemen ('als dit, dan dat,' en dan op grote schaal), terwijl er juist enorme rekenkracht nodig is voor eenvoudige zintuiglijke waarnemingen en motorische handelingen. Daardoor kan een robot uitstekend schaken en haalt hij met gemak hoge scores in intelligentietests, maar heeft hij de grootste moeite met de vaardigheden van een kleuter, zoals het herkennen van een gezichtsuitdrukking en het oppakken van een potlood. Zie hier de paradox: de moeilijke opdrachten zijn makkelijk en de makkelijke blijken moeilijk (zo leidde de zoekopdracht naar dat citaat me hierheen).
Iets ingewikkelds vinden we knap
Toch hebben de moeilijke dingen een hogere status in onze maatschappij. Als iets ingewikkeld is, vinden we dat knap en denken we al snel dat het ook wel goed zal zijn. Hoe beter we in staat zijn om complexe systemen te begrijpen, hoe hoger onze intelligentie wordt aangeslagen. En andersom: het makkelijke wordt gewantrouwd. Als er geen tientallen powerpoint-slides met ingewikkelde schema's en modellen nodig zijn om iets uit te leggen, dan kan het haast niet goed zijn. Een collega van Moravec, de onlangs overleden MIT-onderzoeker Marvin Minsky, merkte op dat we ons het minste bezighouden met waar we het beste in zijn, omdat we dat als vanzelfsprekend beschouwen. 'In general, we're least aware of what our minds do best,' schreef hij.
Big data-analyse
Ook in ons vak staat het ingewikkelde tegenwoordig in hoog aanzien. Er wordt geen beslissing genomen en geen regeltje geschreven zonder dat er een big data-analyse aan vooraf is gegaan. We kijken naar real-time statistieken en passen daar 24/7 campagnes op aan. Ideeën zijn geen invallen meer, maar de uitkomst van een nauwkeurig gestuurd, gecontroleerd en gecertificeerd proces. Wie wat te zien krijgt, en waar, wordt door algoritmes bepaald. Ingewikkeld en knap allemaal, dus moet het wel goed zijn, zo lijkt ook hier de opvatting. En soms klopt dat ook. Maar het is wel het soort knap waar de robots van Hans Moravec hun mechanische hand niet voor omdraaien. 'Als dit, dan dat.'
Menselijke kwaliteiten
Ik ben een waardeloze toekomstvoorspeller. Maar iets zegt me dat we het met de opkomst van al die slimme technologie straks meer dan ooit van onze menselijke kwaliteiten moeten hebben als het gaat om het creëren van onderscheid en voorkeur. Van onze intuïtie, ons gevoel voor humor, onze creativiteit en ons geweten. Laten we ons in ieder geval voor de zekerheid daarin blijven oefenen. Dan voorkomen we dat we straks, als we het moeilijke aan robots kunnen overlaten, het makkelijke zijn verleerd.
P.S.: De afbeelding bij dit stukje is een uitsnede van de foto uit een Engelse Volkswagen-advertentie uit 2001, over een blijvende prijsverlaging. Het tekstje erbij: 'Volkswagen prices. Down and staying down.'
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!