Afgelopen week las ik met stijgende verbazing een ingezonden brief in het NRC van een mevrouw die zich beklaagde over de negatieve connotatie van de term ‘kort pittig’ met betrekking tot een specifiek soort dameskapsel (‘Kort pittig is beledigend’). En met name over het feit dat deze ‘puberhumor’ nu ook overgenomen was in de ‘reguliere media’ (lees: een column in het NRC).
Mijn vingers jeukten om er op te reageren. Maar was dit wel serieus? Of was deze brief bedoeld om te laten zien dat we ons tegenwoordig wel overal druk om lijken te maken en beledigd om lijken te voelen? Waarbij er dan meteen een heftige discussie op social media ontstaat waarin voor- en tegenstanders elkaar afdrogen? Ja, dat moest het eigenlijk wel zijn. Dus ik besloot nog even te wachten met mijn reactie (altijd verstandig, natuurlijk).
Maar er gebeurde eigenlijk helemaal niets. Het was een non-issue en het bleef een non-issue. Annabel Nanninga reageerde weliswaar spottend, maar de redactie van The Post Online vroeg zich ook meteen af of de dame in kwestie wel echt bestond. Nou goed, ze bestaat geloof ik wel, maar of er hier sprake was van een weddenschap of een grap, dat zullen we nooit weten.
Serieus?
Voor een grap vond ik echter de slotzin - “Gewoon niet doen. Wil je zelf respect, begin dan met respect voor anderen op te brengen.”- eigenlijk nét iets te serieus.
Dan toch maar even een min of meer serieuze reactie.
Haar betoog rammelt natuurlijk aan alle kanten. Als ze zegt: ‘De term kort pittig zet een hele bevolkingsgroep weg als irrelevant. Was dat nou juist wat we niet willen? Mensen op hun uiterlijk, formaat, kleur, vrouwzijn of handicap discrimineren?’ Dan gaat ze wel héél kort door de bocht.
Dan wordt een bewust gekozen uiterlijk vergeleken met een intrinsieke eigenschap. Discriminatie op grond van ras, geslacht, geloof of handicap gelijk stellen met een negatieve beoordeling van je kapsel. Of het collectief toewijzen van bepaalde andere eigenschappen aan iemand met zo’n kapsel.
Framing
Hoe je het ook wendt of keert. Je hebt zelf echt nog steeds elke dag de keus of je met dat kapsel verder wilt of niet. En als je kapsel heel populair blijkt bij een groep mensen die verder allerhande andere kwalificaties hebben waar je niet blij van wordt, dan zou ik toch eerder m’n kapsel aanpassen dan boos worden dat je over één kam geschoren wordt, of in hetzelfde hokje geplaatst wordt. Want dat is natuurlijk wat er hier gebeurt.
Kort en pittig zijn op zich geen negatieve termen. Kort is heel feitelijk en ‘pittig’ lijkt mij zelfs nog steeds positief. ‘Kort Pittig’ daarentegen is inderdaad vooral spottend bedoeld.
Een typisch geval van ‘framing’, waarbij je door een heel korte beschrijving van één uiterlijk kenmerk meteen een heel beeld oproept van de betreffende persoon.
Hipster of Haatbaard
Maar dat is toch van altijd en overal? Had je 15 jaar geleden als jonge man een baard, dan was er niets aan de hand (behalve dat je misschien wat ouwelijk was). Maar nu ben je meteen ofwel een ‘hipster’ ofwel een ‘haatbaard’. Handhaaf je zo’n baard op zo’n moment, dan weet je dat je in een van die categorieën komt, en moet je daar niet verbaasd over zijn.
Dat geldt natuurlijk voor nog talloze andere categorieën waar je op basis van één uiterlijke factor direct ingedeeld wordt. Dat is heel gewoon en al eeuwenoud. Denk bijvoorbeeld aan kwalificaties als hockeymeisje, bakfietsmoeder, boer, parelketting, koelboxgezin (net nieuw!), huisvader, zzp-er, opel-rijder, buckler-drinker, huisvrouw, gutmensch, zwarte-kousen vrouw, of geus. De lijst is écht eindeloos. En de laatste term geeft al aan wat je er mee moet of kunt.
Maak je er niet druk om, en zorg dat je gedrag en houding zodanig is dat je van zo’n term een geuzennaam kunt maken. Liefst door te laten zien dat al die generalisaties helemaal niet kloppen. In elk geval niet voor jou.
En wat je dus juist niet moet doen, is in je gedrag die vermeende tuttigheid van ‘kort pittig’ benadrukken door het schrijven van een ‘kort tuttige’ brief. Waarin je een column verwart met ‘reguliere media’, waarin je een gekozen uiterlijk verwart met kenmerken die je niet kunt kiezen en waarin je zelf net zo hard labeltjes plakt, met kwalificaties als ‘puberhumor’. Alsof pubers geen goed gevoel voor humor hebben.
En laten we eerlijk zijn: er zijn genoeg vrouwen die ongeacht de lengte van hun haar nooit de kwalificatie ‘kort pittig’ zullen krijgen. Daar ligt het dus niet aan.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!