Over haaien en innovatie

Shandy waarschuwt ons voor availibilty heuristic, de menselijke neiging om de kans dat iets zal gebeuren in te schatten op basis van de voorstelling die we ervan kunnen maken. Omdat we ons goed kunnen voorstellen hoe een haai ons kan doden aan zee, denken we dat de kans om door een haai gedood te worden groter is dan om te komen door zand. Terwijl de feiten het tegendeel aantonen.

Dat fenomeen werkt ook in het bedrijfsleven. We kunnen ons moeilijk voorstellen dat volgend jaar onze business niet meer bestaat omdat een nieuw product ons aanbod waardeloos heeft gemaakt. Daarom reageren bedrijven vaak niet of te traag op ontwikkelingen buiten hun bedrijfstak die later grote invloed blijken te hebben binnen de bedrijfstak.

Voorbeelden te over ook in de B2B markt. Drukkerijen die het effect van internet hebben onderschat, projectontwikkelaars die kantoorgebouwen blijven bouwen die niet geschikt zijn voor het nieuwe werken, tapijtleveranciers die er te laat achter kwamen dat duurzaam geen hype maar een licence to operate is, B2B marketeers die dachten dat social media alleen in de B2C markt van toepassing is......

Shandy pleit daarom voor georganiseerd nadenken over de toekomst. Bill Gates is volgens hem een goed voorbeeld. Hij gaat twee weken per jaar in een blokhut zitten om na te denken over de toekomst. Veel nieuwe producten zijn ontstaan na de stilteweken van Bill. Apple doet het ook goed door continue zichzelf de vraag te stellen: " what business are we in"?

Wat helpt is een zekere vorm van paranoia. De survivers in een industrie houden zich voortdurend bezig met de vraag wie hun business morgen kan aanvallen of vernietigen. Regeren is vooruitzien.

De metafoor van de haai werkt ook bij de activatie van de organisatie. Een goed idee landt meestal beter als antwoord op een serieuze bedreiging dan als propositie voor een nieuwe kans. Die ervaring heb ik zelf ook opgedaan bij grote bedrijven. Als er geen burning platform is, dan creëer je hem gewoon. Bestuurders handelen tenslotte eerder bij dreiging van verlies dan bij kans op winst. Maak gebruik van dat psychologisch inzicht.

Ook al is zand gevaarlijker dan een haai: de haaien eten ons uiteindelijk toch op als we niks doen. Zo is het bruggetje naar de blue en red ocean van Chan Kim en Mauborgne ook weer gelegd. Wanneer ga jij over de zee staren?