Sorry Corry, een beetje minder begaafd. Een paar jaar minder leven.

Vandaag begint de Week van de Alfabetisering. Een jaarlijks evenement met activiteiten op en rond 8 september. Al in 1965 claimde UNESCO deze datum om aandacht te vragen voor alfabetisering in de wereld. Ons land telt 1,5 miljoen laaggeletterden en 250.000 analfabeten. Cuba en Azerbeidjaan doen het beter. Althans, ze staan samen met nog twintig andere landen hoger in de ‘’international literacy ranking’’. Aandacht voor alfabetisering is dus ook in Nederland geen overbodige luxe. Of het substantieel zal bijdragen aan de reductie van het aantal mensen dat slechts beperkt kan lezen en schrijven is echter geen uitgemaakte zaak. Al jaren is de omvang van deze groep in Nederland min-of-meer constant en dit komt niet door de instroom van immigranten.

Elf procent van de Nederlandse bevolking valt in de categorie laaggeletterd. Dat houdt in, dat hun niveau van lezen en schrijven zo laag is, dat ze niet volledig maatschappelijk kunnen functioneren. Uit het onderzoek blijkt dat laaggeletterden vaker een misdrijf begaan, minder verdienen, vaker gebruik maken van een uitkering en ongezonder zijn. Een structurele aanpak van laaggeletterdheid zou de samenleving een besparing opleveren van 537 miljoen euro.

De consequenties van laaggeletterdheid reiken veel verder dan alleen het niet kunnen lezen en schrijven. Wie de taal niet machtig is begrijpt vaak minder en kan daardoor minder goed zelfstandig keuzes maken. Bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid. We weten al jaren dat laagopgeleiden gemiddeld korter leven dan hoogopgeleide mensen. En dat de gezondheid van kinderen nadelig wordt beïnvloed door de laaggeletterdheid van hun ouders. Het voorlichtingsmateriaal in de wachtkamer van de huisarts, specialist of diëtist is echter onveranderd talig en vormgegeven door iemand met een begripsvermogen van een HBO-er. Hoogste tijd dus dat de communicatiespecialist deze omvangrijke doelgroep serieus gaat nemen. Is het niet vanuit humane overwegingen, dan toch zeker door de economische mogelijkheden.

``Kijken wij wel goed naar wat de doelgroep echt weet, begrijpt en wil begrijpen?``.Deze vraag, eerder opgeworpen door de Leidse hoogleraar (bio)medische wetenschapscommunicatie, Jos van den Broek heeft natuurlijk niet alleen betrekking op de gezondheidscommunicatie of zelfs de doelgroep van laagopgeleiden. De vraag is misschien zelfs: “Zijn wij in staat te kijken naar wat de doelgroep echt weet, begrijpt en wil begrijpen?”. Het positieve antwoord zullen wij gezamenlijk moeten bewijzen. De top-down benadering staat al veel langer onder druk ter faveure van bottom-up Social Marketing en aanverwante disciplines. Laten we daarnaast (extra) investeren in het testen van de boodschap. Want met het oog op de Week van de Alfabetisering wil ik het graag nogmaals herhalen: betrek uw doelgroep in uw communicatie. Zoek naar beeld dat niet alleen opvrolijkt, maar ook een verhaal vertelt. Eigen u de ”taal” van de doelgroep toe opdat uw boodschap door de doelgroep zelve wordt vertaald …. en begrepen. Kassa!
Hanneke de Bruin - onder meer uitgever van Zien Weten Eten