Andere brand, andere boodschap

Toxicoloog dr. Frans Greven van GGD Groningen ontvangt de NVMM Award 2014 voor zijn wetenschappelijke onderzoek naar ‘communicatie over risico’s van rook bij branden’. Greven analyseerde berichten in de media en op sociale media rondom de brand bij Chemie-Pack in Moerdijk. Ook werd een groep experts en het publiek betrokken bij het onderzoek.

Sommige branden leiden tot veel ongerustheid onder de bevolking over de verspreiding van gevaarlijke stoffen in de rook. De communicatie hierover gaat echter vaak mis, soms met grote gevolgen.

Mensen denken bij chemiebranden dat rook ook op grote afstand van de brand gevaarlijk is voor hun gezondheid. Maar bij natuurbranden worden de gezondheidsrisico’s vaak onderschat. Rook van alle branden is echter per definitie schadelijk. Wat het onderzoek heeft uitgewezen, is dat de boodschap per brand verschillend moet zijn.

De wetenschappers concluderen dat het belangrijk is rekening te houden met de zorgen van het publiek, per specifieke brand. Bij een chemiebrand is die zorg bijvoorbeeld kanker. In een experiment moest een online panel van burgers verschillende berichten over de brand beoordelen. Als de kans op kanker nadrukkelijk werd benoemd, bleken deelnemers zich minder zorgen over hun gezondheid te maken.

Een andere conclusie van de wetenschappers is dat een boodschap en het advies wat mensen kunnen doen bij brand duidelijk en expliciet moet zijn, zoals “in rook zitten altijd schadelijke stoffen, blijf uit de rook”. Dat geldt voor zowel natuur- als chemiebranden. In Groningen is daarom de voorlichting bij een brand aangepast. Dit uit zich in de boodschap: ‘blijf uit de rook’.

De jury, bestaande uit twee hoogleraren milieukunde en deskundigen van het RIVM, GGD Amsterdam en een Vlaamse organisatie, vindt dat Greven gedegen en vernieuwend onderzoek heeft gedaan: ‘Oude denkbeelden zijn losgelaten. Uit de conclusies zijn heldere adviezen afgeleid die direct bruikbaar zijn in de praktijk. Dit heeft ons geleerd anders te kijken naar de risico’s van brandrook voor de hulpverleners en voor de omgeving. De onderzoeker heeft de communicatie over risico’s van de rook van verschillende branden landelijk opnieuw op de agenda gezet.’