Op je smartphone of pc zien of het rond de winkel waar je naartoe wilt druk is of niet. Het is essentiële informatie in tijden van het coronavirus. Rotterdam kwam als eerste stad in Nederland met een online druktemeter. Hoe werkt die en wat zijn de ervaringen?
Nederland mag zich opmaken voor een lange coronawinter, meldt het RIVM . Dat betekent dat alles moet worden ingezet om de economie draaiende te houden. Technologie kan helpen. Een van de tools daarbij is mensen inzicht geven in de drukte in de stad. Waar kun je met een gerust gemoed naartoe gaan, welke plaatsen zijn wellicht beter even te mijden?
Rotterdam loopt hierin voorop. Het was de eerste gemeente die met een eigen ‘real time’ druktemeter kwam; SpotRotterdam. Dat is een knap staaltje van daadkracht, in twee maanden tijd was de testversie van de tool gereed. Van concept tot conceptie, zoals Mark van der Net, head of innovation van Total Design, het omschrijft.
Het bureau was nauw betrokken bij de ontwikkeling van de tool. We vroegen hem en projectleider Frank Vieveen, die het team leidt dat verantwoordelijk is voor slimme, digitale toepassingen in de gemeente Rotterdam, naar de werking van de druktemeter, de keuzes en ervaringen.
Frank Vieveen: ‘Dit is een van de tools voor het programma Sterker Door, waaronder tientalleninitiatieven vallen om de bedrijvigheid in Rotterdam omhoog te krijgen. We wilden mensen informatie verschaffen over de drukte in de stad, zodat ze kunnen besluiten om wel of niet naar een bepaalde plek te gaan of om een ander deel van de stad te bezoeken waar het rustiger is. De informatie is actueel, en wordt iedere 15 minuten ververst. We focussen ons daarbij op de buitenruimtes. Dat kunnen parken zijn, speeltuintjes, of winkelcentra. We hebben dat idee in een voorstel gegoten, en na toestemming en een toegewezen budget, zijn we aan de slag gegaan met Total Design, een van de geselecteerde bureaus die voor Rotterdam werken.’
Vieveen: ‘Nee, niet in die zin dat we dat breed hebben onderzocht. Wat we wel hebben gedaan is het conceptontwerp laten toetsen door mensen uit kwetsbare groepen, bijvoorbeeld met een lichte verstandelijke of visuele beperking. Zij gaven aan dat het ze zou helpen om op een veilige manier de stad in te kunnen gaan. De applicatie kan ze ondersteunen in hun keuze en meer zekerheid bieden. We wilden trouwens ook dat de druktemeter ook zijn waarde heeft voor de periode na corona. Ook dan kan het handig zijn om inzicht te krijgen als je een plek wilt bezoeken of naar het museum wil gaan.’
Vieveen: ‘De testversie is nu in augustus live gegaan. Deze fase is vooral bedoeld om feedback op te halen, te bekijken of de gebieden die we hebben gedefinieerd de juiste zijn en of onze uitgangspunten ook kloppen. In deze periode hebben 20.000 gebruikers SpotRotterdam gebruikt. Op basis van deze periode en de feedback hebben we zaken nog aangepast en kunnen we de druktemeter verder ontwikkelen. Zo zijn er nieuwe functionaliteiten toegevoegd zoals het opslaan van favoriete locaties en kunnen gebruikers push-notificaties ontvangen.’
Mark van der Net: ‘We maken gebruik van Resono, een provider van data die deze aggregeert uit weerapplicaties. Mensen kunnen op basis van hun positie zien wat het weer het op die plek wordt. Resono kan daaruit opmaken hoeveel mensen er ongeveer in een gebied moeten zijn. Dat zijn niet de precieze, absolute aantallen, die zijn ook niet interessant voor ons. Het gaat om het inzicht of het in een park of winkelcentrum drukker of minder druk is dan normaal.’
Van der Net: ‘Ja, hoewel we wel continu kijken of die datakwaliteit ook goed is. Bij grotere gebieden is het robuuster, bij het Zuiderpark weet je wat de relatieve drukte is. Nogmaals het gaat ons niet om absolute aantallen. Stel je hebt een park waar er op een zonnige dag zo’n 2000 mensen zijn en op een regenachtige dag niet meer dan 50, dan geeft dat de range aan waarmee we werken. Op basis daarvan berekenen we een gemiddelde, de normale drukte.’ Vieveen: ‘We hebben daarnaast ook nog een team van mensen die ter plekke observaties doen om te kijken of onze objectieve data ook kloppen. Ook zit er een functie in de online tool, waarmee mensen kunnen aangeven of de verwachting van drukte overeenkomt met wat zij op die plaats meemaken.’
Van der Net: ‘Dat willen ze liever niet naar buiten brengen, het gaat om een weer app.’
Van der Net: ‘Zeker, het is volkomen gdpr-proof, de privacy kunnen we garanderen. Dat is echt onze hoogste waarde. De applicatie verzamelt geen data van mensen en verwerkt ook geen persoonsgegevens. Dat is de reden dat we lekker slapen ’s avonds. Want mensen hebben natuurlijk een enorme hekel aan apps die maar van alles verzamelen.’
‘Niet helemaal, we geven geen adviezen. Dat is een essentieel uitgangspunt. Mensen krijgen de informatie, maar het is aan hen om te bepalen: hé, ik vind het daar te druk en ga ergens anders heen of om juist wel te gaan. Dat beïnvloeden we niet.’
Vieveen: ‘Wel om te kijken of het in het betreffende winkelcentrum druk is, niet om te weten hoe druk het in die winkel is.’
Van der Net: ‘Hoewel die winkels wel de ingang kunnen zijn voor de gebruiker. Neem het Zuidplein en de Albert Heijn daar; je kunt vragen hoe druk het bij de supermarkt is. Vervolgens krijg je dan de gegevens van de openbare ruimte die aan die Albert Heijn grenst.’
Vieveen: ‘We hebben die keuze ook aan de testgroep voorgelegd. Daar kwam naar voren dat mensen juist in die omgevingsinformatie geïnteresseerd zijn. “We moeten er wel kunnen komen” zeiden ze.’
Vieveen: ‘De gegevens van de RET zitten er nog niet in, maar we zijn wel met elkaar in gesprek of het mogelijk is om het openbaar vervoer toe te voegen. Het bewegen door de stad is inderdaad een belangrijk aspect, je moet ergens komen, met de tram, lopend, de kans op contactmomenten is daar erg groot. Maar dat is iets voor een latere fase. Kijk, we willen dat de druktemeter ook zijn waarde heeft na corona. Ik kan me ook voorstellen dat je er wegwerkzaamheden in kan zetten of zorgt dat mensen zelf via de app informatie gaan aanleveren over de route, bijvoorbeeld dat ze losse tegels melden.’
Van der Net: ‘We hebben daarvoor een dashboard ontwikkeld voor intern gebruik. Dat gaan we binnenkort gebruiken. Dit geeft met allerlei analyses inzicht in de druktedynamiek.’
Vieveen: ‘Ja, dat klopt. We hebben veel camera’s in Rotterdam die op de nodige afstand staan om privacy te waarborgen. Die kunnen wellicht ook aan de druktemeter gekoppeld worden, zodat mensen zelf zien hoe het met de drukte is. Dat soort informatie is ook beleidsmatig interessant voor ons. We kunnen kijken of maatregelen om drukte te verplaatsen of te verspreiden werken. Het zou een soort portal kunnen zijn voor interactie met ondernemers en inwoners. Dat is enorm complex allemaal, maar het afwegen waard.’
Van der Net; ‘Dat klopt, dat is de werkwijze die we van meet af aan hebben gehanteerd. Dat heb ik nog niet eerder meegemaakt in overheidsland. Meestal hebben de opdrachtgevers een plan en blijven ze daaraan vasthouden, hoe het ook uitpakt. Hier konden we heel snel nieuwe inzichten en ideeën in het product inbrengen. Natuurlijk, dat ging met de nodige discussie. “Overtuig ons maar”, hoorden we dan, maar juist daardoor heel snel kunnen ontwikkelen. Wat zo’n ontwikkeling is? We gaan binnenkort een Engelse versie lanceren zodat ook expats en toeristen de app kunnen gebruiken.’
