De krant is van gisteren

Twitter kwinkeleerde van plezier. Internetondernemers schudden meewarrig hun hoofd, bloggers doopten hun toetsenbord in vitriool. Het rapport ‘De Volgende Editie’ van de commissie Brinkman kreeg een warm onthaal. Het moest dienen als een reddingsboei voor landelijke en vooral regionale kranten. Want de dagbladsector kan in het huidige tijdperk amper het hoofd boven water houden. Door de opkomst van ‘gratis’ nieuws op internet, heet het. Hoe goed bedoeld de adviezen ook, de discussie over ‘De Volgende Editie’ ging slechts over een van de Brinkman-voorstellen, de internetheffing. Nederlandse burgers moeten voortaan maar met z’n allen een paar euro internetbelasting betalen waarmee de krantenjournalistiek in ons land is gewaarborgd en gesubsidieerd kan doorstuntelen. En ja, dat klonk inderdaad een beetje alsof je aan snelweggebruikers vraagt belasting te betalen om de paardentram in leven te houden, zoals de hoofdredacteur van de internetsite nu.nl suggereerde.

Belachelijk voorstel van die commissie natuurlijk. Dalende krantenoplages, vluchtende adverteerders, weer minder abonnementen: dit is al jaren bekend en het journaille heeft dat allemaal aan zichzelf te danken. De krant is immers allang niet meer een menheer, maar een verschrompelde oude man. Hij lurkt met kwijlende mondhoeken aan een pijp en beziet met ogen vol verwondering vanuit een crapaud de wereld om hem heen. ‘Tjonge tjonge, de wereld van tegenwoordig.’ Internet heeft bijkans de hele globe op z’n kant gezet, maar de krantenbobo’s bleven de andere kant op kijken. De courant zien er qua look en feel, en inhoudelijk dan ook nog net zo uit als in 1899.

Zeker, sinds de komst van internet heeft hij een digitaal oppervlakkig zusje gekregen, maar dat is niet meer dan een online variant van de gedrukte krant met vooruit, oelala hoe spannend, af en toe een zoutarm filmpje. Dat is het, terwijl de komst van dat gratis internet en vooral gratis kranten alle reden hadden moeten zijn eens goed naar het bestaande uitgeefmodel te kijken. Maar bij kranten houden ze zich liever bezig met politieke machtsspelletjes en mogelijke overnamekandidaten, en gemopper over die wegrennende adverteerders lezers en ontlezende Geen Stijl-jongeren.

Hadden ze hun ogen en oren nou maar eens geopend naar diezelfde lezers en adverteerders. Die hadden hun kunnen vertellen wat hooghartige hoofdredacties zelf kennelijk niet willen inzien. In kranten staat al jaren niks meer dan een droge hooiberg nieuws dat lezers een dag eerder al op radio, televisie en op internet hebben gehoord, gezien en gelezen.
De krant is van gisteren. En dat maakt die al kattenbakrijp, voordat die op de deurmat is gevallen. Inhoudelijk onderscheiden de niet-gratis titels zich dan ook amper van de wel-gratis sufferdjes die in bakken voor de graai op stations liggen, dus ja, waarom zouden mensen nog geld voor een krant betalen.

Wat die weggeefkranten niet bieden is nieuwsduiding. Features, analyses, scherpe commentaren, achtergrondverhalen, heren hoofdredacteuren, u weet wel, die dingen waarmee uw kranten ’s weekends vol staan. Daarvoor willen mensen wel hun portemonnee trekken. En daar ligt de eerste kans voor het dagblad. Niks geen herhaling, maar verdieping. Schrijf de krant dagelijks vol met diepgang en duiding, omzoomd met Teletekst-feitjes en headlines desnoods. Dan moeten titels waarschijnlijk wel meer dan de helft van hun redacteuren de deur wijzen, want velen doen niet meer dan enkel ANP- en persberichten overtikken en copypasten van wat in internationale kranten staat. Onderzoeksjournalisten en specialisten op redacties zijn schaars. Haal die daarom subiet in huis. Arabisten, beurswatchers, sinologen en andere Dr. Klavans, laat hen het nieuws dagelijkse bekijken, analyseren en beschrijven. Onhandige zinnen trekken eindredacteuren wel weer recht. En nee, ga die verdieping niet zoeken op internet. Nergens ter wereld bestaan sites met hoogstaande journalistiek. Nu.nl, geenstijl.nl, nieuws.nl: je vindt er hapsnap nieuwsberichten en uittreksels, opgeleukt door korte filmpjes met dito hapsnap inhoud. Met kwaliteitsjournalistiek heeft het weinig te maken. Nieuws op internetjournalistiek heeft de diepte van een surfplank.

Kans twee is model NRC.Next. Niet klakkeloos het ANP-nieuws volgen, maar zelf nieuws maken. Voor zo’n opzet, incluis een website die opnieuw iets eigens biedt, willen lezers getuige ook weer de laatste HOI-cijfers (nog) wel betalen, alhoewel de krant, sinds het vertrek van chef redactie Hans Nijenhuis, wellicht toeval, aan het wegzakken is.

Het derde businessmodel is de jukeboxkrant, oftewel de krant op maat. Even organiseren, maar dat moet kunnen, sterker, daarmee is geëxperimenteerd in binnen- en buitenland. Wil de lezer enkel regionaal nieuws, verhalen over voetbal, hockey, economie, lifestyle en auto’s, geef hem dat dan, gezet in een kader dat alle abonnees krijgen. Wil een jongere showbizznieuws, hiphop, basketbal, relatieverhalen, geef hem dat. Dit scheelt bovendien stapels milieuvervuilend zinloos bedrukt papier, en, helemaal mooi, adverteerders staan weer te trappelen aan de poort. Want zo’n jukeboxkrant is een speeltuin voor advertenties op maat. Een lezer die het laatste autonieuws wil, kijk, daar kun je als automerk gericht adverteren. Kranten zouden erbij liaisons kunnen aangaan met vaktijdschriften en andere kranten (uit binnen en buitenland). Binnen sommige concerns hoeven ze enkel met bijlages en kolommen uit verschillende kranten te shuffelen. Ik wil graag het boekenkatern van NRC, het kunstkatern van de Volkskrant, de nieuwsverhalen van NRC.Next, AD Sportwereld, de columns van die Trouw-columnist en Jan Blokker uit NRC.Next, toe PCM, maak het mogelijk, nietje erin en in de brievenbus, het zijn dezelfde PCM-bezorgers die deze krant-op-maat kunnen bezorgen.

Er zijn nog andere leefbare businessmodellen te bedenken waarmee je lezers en adverteerders weer voor de krant kunt interesseren. Maar juist naar hen heeft de Commissie Brinkman niet geluisterd. In het colofon van hun rapport kom je enkel 40plussers en andere bedaagde lieden tegen, en twee adverteerders in de vorm van Aegon en KPN, maar misschien heeft de commissie met hen enkel over beltegoeden en pensioenverzekeringen gesproken.
De volgende editie moet echt nog worden geschreven.

[kader]
Een minideel van deze post verscheen afgelopen zaterdag in de Volkskrant als ingezonden brief in de rubriek Forum. Erover werd veel getweet, vooral over deze complete versie van de tekst die ook mijn blog staat. www.corhospes.nl