Een huisstijl ontwikkelen met een klein team is al ingewikkeld genoeg. Het grenst aan waanzin om de hele wereld daarbij te betrekken. Mozilla deed het toch. Het wilde weten of open-design-principes zich lenen voor branding en design.
Laat ik beginnen met het uitdelen van een groot compliment aan Mozilla: wat een lef om dit project op deze manier aan te pakken. En aan Johnson Banks: hoe gedurfd om hierin mee te gaan. Ik vermoed dat Michael Johnson af en toe peentjes heeft gezweet en nu en dan niks liever wilde dan de stekker eruit trekken. Het is knap dat Mozilla en de ontwerpers dit proces tot zo’n goed einde hebben geleid.
Het resultaat is een goede huisstijl die wordt geaccepteerd door de achterban van Mozilla.
Huisstijl
De huisstijl zoals Johnson Banks die ontwikkeld heeft is een huisstijl die Mozilla helpt en uitdaagt te communiceren met het publiek en met haar achterban. Het is geen huisstijl als een vlag op een schip of een beeldmerk op een pand, het is niet solide, statisch en inactief. De huisstijl biedt een visuele taal die uitnodigt om ermee aan de slag te gaan. Om vorm te geven aan de stem van de organisatie. En om die organisatie uit te dagen die stem ook echt te laten horen.
Geaccepteerd
Op het open design blog zijn wel kritische commentaren te lezen, maar er is geen sprake van een volksopstand die Mozilla ertoe wil bewegen terug te keren op haar schreden of een andere huisstijl te laten ontwerpen. Dat lijkt misschien een evidente uitkomst, maar dat is het zeker niet. Kijk naar wat een aantal jaar geleden met het nieuwe logo van kledingreus GAP gebeurde. Kijk naar de oproer rond Ajax en onlangs nog de reacties op de huisstijl van Juventus. En kijk naar de reuring rondom de restyling van de huisstijl van gemeente Amsterdam. De betrokkenheid van de internationale open source community bij Mozilla is groot en als je dan gaat roeren in de symboliek van zo’n organisatie dan begeef je je op glad ijs. Maar in dit geval: niks aan de hand dus.
Waarom deze methode?
Als dát het resultaat is van dit open design proces, dan is het alleen daárom al een goede werkwijze geweest. Die werkwijze zorgde ervoor dat ‘Mozillians’ mee konden doen als zij wilden, maar zorgde er ook voor dat ze geleidelijk aan het idee van verandering konden wennen. In plaats van een big bang werkte men in zes maanden, in alle openheid, van een strategische briefing naar een concreet eindresultaat.
Mozilla was het ook wel aan haar stand verplicht. Openheid, transparantie en samenwerking zitten in het hart van de organisatie en veel van wat Mozilla doet komt door co-creatie tot stand.
‘En waarom zou je in een tijd van snelheid en wendbaarheid maanden wachten op feedback van je achterban? Waarom niet proberen om in korte designsprints te ontwikkelen, te delen en te testen?’, aldus Michael Johnson op zijn eigen website.
En hij vervolgt: ‘Er zit logica in het feit dat je gebruik maakt van de kennis en inzichten van meer dan duizend medewerkers en een brede wereldwijde gemeenschap van betrokken vrijwilligers. Het is logischer hen te betrekken en naar hen te luisteren dan iets te ontwikkelen en hen dat vervolgens op te dringen.’
En tenslotte: 'Het is een mooi experiment dat er wellicht voor zorgt dat mensen anders aankijken tegen een designproces. En heel misschien helpt het mensen in te zien dat branding veel meer is dan het ontwikkelen van een logo.'
Allemaal goede redenen om het aan te pakken zoals Mozilla dat gedaan heeft.
Johnson Banks
Tegelijkertijd zie ik een huisstijl zoals Johnson Banks die graag maakt en vaker maakt voor non-profit organisaties. De stijl is herkenbaar en de visie die er uit blijkt op het gebied van branding en communicatie is dat ook. Non-profit organisaties zijn vaak terughoudend of vinden het lastig om hun standpunten expliciet uit te dragen. Een combinatie van een logo of een ‘identifier’ - en de mogelijkheid om daaraan een boodschap te koppelen in tekst en/of beeld werkt dan goed. Het daagt hen uit en helpt hen zich uit te spreken.
De vraag of er een andere huisstijl was ontstaan als er geen open design proces was gevolgd, wordt niet beantwoord. Niet door Mozilla en niet door de ontwerpers. Daar valt ook niet meer achter te komen, je kunt er alleen nog maar naar gissen. Deelnemers aan het proces hebben zonder twijfel het ontwerpproces beïnvloed, maar ik denk dat het effect op het eindresultaat van de visuele identiteit beperkt is.
Omslachtig en kostbaar
En hoe je het ook wendt of keert: het is een ongelofelijk omslachtige en kostbare manier om een huisstijl te ontwikkelen. Wát je er verder ook van vindt. Het kost veel tijd, heel veel geld, een enorme inspanning en een forse dosis incasseringsvermogen van het hele team dat er nauw bij betrokken is.
Dat zegt overigens ook iets over wat zo’n proces van een team vraagt. Je kunt dit alleen naar een acceptabele uitkomst leiden als er een goede samenwerking is tussen opdrachtgever en ontwerper en als zij elkaar vertrouwen en respecteren.
Ook doen?
Tim Murray van Mozilla raadt andere organisaties aan om hun eigen identiteit volgens open design principes te ontwikkelen. Ik kijk daar iets genuanceerder tegenaan. De meeste organisaties kunnen zo’n proces helemaal niet aan. Daarvoor ontbreekt het te vaak aan kennis, zelfvertrouwen en de wil om in een dergelijke proces te investeren. En de vraag is ook of veel ontwerpers zo’n proces wel aandurven. Ik denk het niet.
Uitgangspunten
De uitgangspunten van dit open design proces onderschrijf ik volledig, maar ik denk dat je zo’n proces compacter moet maken en strakker moet regisseren. Tenminste als je er inhoudelijk meer uit wilt halen. Ik zie een aantal learnings en verbeterpunten:
Representatief
In het Mozilla-proces was het aantal programmeurs dat zich liet horen onevenredig groot. Ik denk dat het verstandig is om ervoor te zorgen dat je een goede afspiegeling krijgt van de belangrijke stakeholders. In dit geval: een goede internationale selectie van medewerkers en vrijwilligers, van programmeurs en gebruikers, van vrienden van Mozilla en mensen die Mozilla niet of nauwelijk kennen.
Ik denk ook dat het belangrijk is dat je de mensen die je betrekt, nog beter voorbereidt op deelname. Het is belangrijk dat zij weten wat de uitdagingen zijn waar de organisatie voor staat en hoe je verwacht dat design daar een rol in kan spelen. Zoals Michael Johnson aangaf: iedereen vindt zichzelf gekwalificeerd om over logo's te oordelen en niet iedereen kan strategie van vorm onderscheiden.
Deze twee punten samen maken dat je de commentaren en suggesties beter kunt wegen. Waar komen ze vandaan? Vanuit welk perspectief zijn ze gedaan? En hoe moet je ze vervolgens verwerken?
Verwachtingen
Het is ook belangrijk dat je deelnemers vooraf laat weten wat je met hun feedback gaat doen. Je kunt immers niet alles letterlijk honoreren, want wat doe je dan met conflicterende ideeën? Je moet die verwachtingen managen.
En vervolgens is het belangrijk dat je – bij de presentatie van je voorstellen - heel goed uitlegt welke inzichten je hebt opgedaan en hoe je die hebt verwerkt in het ontwerpproces.
Relevantie
Ik ben benieuwd wat Mozilla met de inzichten gaat doen. De organisatie schrok ervan toen zij er door dit proces achterkwam hoe weinig mensen eigenlijk écht weten wat Mozilla doet en waar het voor staat. Zelf wist ik het, eerlijk gezegd, ook nauwelijks. Terwijl de relevantie van wat Mozilla beoogt te doen groter is dan ooit.
Het is mooi dat er nu een visuele identiteit ligt. Die moet nu verder ontwikkeld worden en tot wasdom komen. En dan komt, zoals Johnson het stelt in zijn boek Branding in 5,5 steps het moeilijkste en het belangrijkste: ervoor zorgen dat iedereen in de organisatie de nieuwe weg, de visie daarachter, en alles wat daarbij hoort, ten volle begrijpt en ermee aan de slag gaat om de organisatie te vernieuwen waar dat nodig is.
Engagement
Ik hoop dat Mozilla er ook voor kiest om die volgende fase in alle openheid te doen. Er liggen kansen in het betrekken van de achterban bij het interesseren en het mobiliseren van een nieuw publiek. Daar ligt nog een grote uitdaging bleek in dit open-designproces.
Lees hier deel 1: Mozilla ontwikkelt zijn huisstijl op onorthodoxe wijze
Lees hier deel 2: Johnson Banks ontwerpt huisstijl Mozilla onder het kritisch oog van de wereld
---
Alle beelden op deze pagina zijn eigendom van Johnson Banks, afkomstig van johnsonbanks.co.uk
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!