Als journalisten geen tijd hebben voor factchecken, moeten wij PR-adviseurs dat doen

Door Camiel Overgaauw, Het PR Bureau 

Deze week werd bekend dat Samsung officieel PR-mensen inhuurt om journalisten te factchecken op onzorgvuldigheden. Ook Facebook en Google presenteerden onlangs hun plannen om nepnieuws te bezweren. PR-bureaus als factcheckers? Het moet niet gekker worden. Toch hebben PR-bureaus ook een eigen verantwoordelijkheid.

Dat ik mij als PR-professional verantwoordelijk voel om nepnieuws tegen te gaan is historisch gezien helemaal niet logisch. Waren het niet de journalisten die de zin en onzin van elkaar moeten scheiden? Zij zijn toch de hoeders van onze beschaving? Wij kunnen naar hartenlust ronkende persberichten de wereld in slingeren. Zo was het toch?

Budgetten onder druk

Zo was het inderdaad. Maar er worden steeds minder kranten verkocht en adverteerders zetten hun kaarten in op andere platforms (zoals Snapchat). Budgetten op redacties staan onder druk en dat heeft grote gevolgen.

Niet zelden worden online redacties bezet door één of enkele journalisten. Die hebben te maken met een leger van hongerige vertegenwoordigers van merken die de hele dag ronkende berichtjes de wereld in slingeren.

Journalistiek te koop

We maken het steeds vaker mee dat berichten één op één door worden geplaatst. Regelmatig nemen redacties niet eens de moeite om zelf een kop te verzinnen. Een journalist die opbelt en zegt: ‘Ik heb dat verhaal gelezen, maar hoe zit dat nou eigenlijk?’ Het gebeurt eigenlijk niet meer.

Daarnaast worden media steeds ontvankelijker voor commerciële samenwerkingen. Ook als dat niet als zodanig wordt geframed voor het publiek. Met een beetje budget kom je tegenwoordig een heel eind. Het zorgt ervoor dat je als lezer of kijker steeds minder goed weet wat echt en nep is.

Zorgvuldig op onwaarheden

Inderdaad, de onafhankelijkheid van media staat onder druk. Dat is heel zorgelijk, want uiteindelijk hebben we allemaal baat bij onafhankelijke media. Ook de merken die wij vertegenwoordigen.

En dus voel ik mij als pr-adviseur en partner van een pr-bureau verantwoordelijk. Als journalisten geen tijd meer hebben om facts te checken, dan is het onze taak om nóg zorgvuldiger te zijn op onwaarheden.

Zullen we afspreken dat....

Laten we, beste pr-professionals in Nederland, afspreken dat we hier serieus werk van maken. Dat factchecken kunnen we zelf. En laten we dan, als dat lukt (en alleen dan), afspreken dat het hoogstens één week per jaar een soort sale is, waarin we het allemaal even net wat minder serieus nemen.

1 april en Ola-ijsjes

Die week, dat is deze week. De week voor 1 april. Traditiegetrouw een periode waarin klanten massaal bij ons aankloppen met de vraag: kunnen we nog wat leuks verzinnen?

Zo fakete ons zusje Blyde vorig jaar dat het Ola-ijsje zou verdwijnen (op het randje, we weten het) en het jaar daarvoor kwamen we voor Cardini-dressing met het bericht naar buiten dat zij patenthouder zijn van de Caesar Salad dressing (en dat alle restaurants 10 euro per maand moeten betalen om de naam Caesar Salad te gebruiken). Nepnieuws dat in de media groots werd opgepakt.

Ik vind dat het mag, die 1 april stunts, maar dan wel met een paar hele strikte regels:

• Beperk het tot één keer per jaar

• De clou moet zich uiterlijk op 1 april openbaren

• De stunt moet voor niemand schadelijk zijn

• Het moet als grap uit te leggen zijn (dus geen primair commercieel belang)

Kattenkwaad

Kunnen jullie daar mee leven, beste journalisten van Nederland? Wij zorgen ervoor dat we jullie 51 weken per jaar voorzien van verhalen waarin de feiten kloppen. En dan mogen wij voortaan 1 weekje per jaar kattenkwaad uithalen.

Camiel Overgaauw is partner en pr-adviseur bij Het PR Bureau