De klimaatdreiging waaronder we vandaag de dag leven, drukt als een zware, klamme depri-deken op het gemoed van veel mensen. Misschien wel vergelijkbaar met de sluimerende angst die veel mensen in de tijd van de Koude Oorlog voelden. Mensen, individuen, voelen zich genegeerd en machteloos. Velen beseffen: ik en met mij miljoenen mensen vinden dat er actie moet worden ondernomen om een klimaatcrisis te voorkomen. Maar ik kan geen enkel verschil maken. Dat depressieve gevoel herkent Donald Pols, directeur Milieudefensie ook wel.
‘Ik had hetzelfde. Ik ben al sinds COP 6 (de klimaatconferentie in 2000, red.) met het klimaat bezig en wat is er sinds die tijd nou bereikt? Totdat ik zo’n vijf jaar geleden na een werkbezoek aan Nigeria malaria kreeg en opeens in acuut levensgevaar was. Artsen zeiden tegen mijn vrouw dat ze de familie alvast moest optrommelen om afscheid te nemen voor als ik het niet zou halen. “We hebben vier uur de tijd om hem te redden.” Toen ik daar later op terugkeek, realiseerde ik me dat het een wonder van de moderne tijd is dat ik het had overleefd. Als we als samenleving malaria kunnen oplossen, dan moet het klimaatprobleem ook lukken.’
Verhaal zoekt verteller
Nog een gebeurtenis die Pols hielp om optimist te zijn, is de winst in de rechtszaak Milieudefensie tegen Shell. De meeste mensen kennen hem als ‘die man met die hoed’, die met zijn vuisten in de lucht de rechtszaal uit komt lopen. De rechter bepaalde dat Shell zijn CO2-uitstoot met 45 procent dient te reduceren in 2030 ten opzichte van 2019. Pols: ‘Dat zette het klimaatdebat op zijn kop. Er zijn 25 bedrijven die wereldwijd de helft van alle uitstoot veroorzaken, Shell op de tiende plaats. Deze rechterlijke beslissing geeft veel hoop. Ik behoor definitief tot de positieve slag mensen, want één aspect loopt overal als een rode lijn doorheen; mensen willen het niet meer.’ Maar dan moet het gas (figuurlijk, niet letterlijk), er wel op. Om die kracht van mensen te bundelen, wil Pols van Milieudefensie het grootste marketingbureau van Nederland maken. Hij heeft dan ook een vacature openstaan. Hij zoekt een marketingdirecteur.
‘Als je voor zo’n gigantisch ingewikkeld raderwerk staat, moet je de vraag stellen waar de grote knop is, welk radertje alles in beweging zet.’
‘Het in beweging krijgen van die grote bedrijven. Dat doe je door de samenleving in beweging te krijgen om ze onder druk te zetten. Milieudefensie versus Shell moet eigenlijk The People versus Shell zijn. We leven in een geïndividualiseerde samenleving waarin mensen zich genegeerd voelen. Ze voelen zich machteloos, moedeloos, radeloos. Die mensen willen we verenigen. Het klimaatverhaal is ontzettend complex, je kunt het niet terugbrengen tot één slogan. Daarom willen we dat mensen dit moeilijke verhaal aan andere mensen gaan vertellen. Vandaar dat we het grootste marketingbureau van Nederland willen worden. Helemaal nieuw voor ons, daarom hebben we de samenwerking met Lode Schaeffer van Indie gezocht om dit te realiseren.’
‘Ja, op een gestructureerde en gecoördineerde manier. Wat we dan ook missen is een marketeer, we zoeken een marketingdirecteur. Maar liever noemen we diegene Verteller, want marketing heeft voor ons niet de juiste lading. Hij of zij moet hoe dan ook, dat gevoel van genegeerd worden, doorbreken. De machteloosheid doorbreken, op naar collectieve impact. In de vacaturetekst zou kunnen staan: “Maatschappelijke veranderkracht kunnen creëren en zichtbaar weten te maken”.’
‘Als we de marketingdirecteur hebben. Intern staan we er – met vijf campaigners, duizenden vrijwilligers en dedicated budget - al helemaal klaar voor, we hoeven alleen nog maar op te schalen.’
‘Bij bedrijven leeft denk ik – op een ander niveau – hetzelfde gevoel als bij burgers. “Ik ben maar één individuutje. Waarom zou ik mijn auto verkopen als mijn buurman zijn tweede Hummer bij mij voor de deur zet?”.’
‘De kern is dat er geen sturing is op de multinationale bedrijven. Er is algemeen wetgevend kader maar dat wordt niet gehandhaafd, in ieder geval wat betreft multinationale bedrijven. Daarom was onze rechtszaak tegen Shell ook zo belangrijk. Daarin werd het algemeen kader - Nederlandse wetgeving en internationale afspraken - toegepast op een internationaal bedrijf. Die kant gaan we op. We moeten versnellen.’
‘Absoluut niet. Sterker nog, er is maar één ding van het begin af aan hetzelfde gebleven en dat is: radicalisme. We identificeren root causes en geven systemische antwoorden. Ik denk dat we eerder radicaler zijn dan eerst.’
‘Wij houden niet van radicale acties maar we staan wel achter de inhoud. Bij de meeste van de demonstraties ben ik geweest uit solidariteit. Ik lijm mezelf niet vast, maar spreek me wel uit.’
‘Dat gevaar zie ik ook. Kijk maar naar de documentaire Winter on Fire: Ukraine’s Fight for Freedom en dan zie je hoe snel de vlam in de pan kan slaan. Ik zie het als mijn opdracht om dat te voorkomen doordat op tijd de maatregelen genomen worden om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. We hebben zoveel opgebouwd als westerse beschaving. Dat mogen we niet te grabbel gooien.’
