De vele petten van een ondernemer

Ondernemers spelen een aantal belangrijke rollen binnen het bedrijf. In de pioniersfase van de onderneming gebeurt dat haast vanzelf, maar in de (door)groeifase levert het problemen op. Ondernemers in het MKB hebben de pet van aandeelhouder, directeur, meewerkend voorman, manager en of financier. Het niet tijdig onderkennen van de diverse rollen, taken, rechten en plichten die daarbij horen kan de waarde van de onderneming schaden. Te veel hooi op je vork kan schaden. De illusie van alleskunner kan een onderneming te gronde richten. Laten we deze petten eens nader bekijken.

De directie pet.
In zijn rol als directeur ontwikkelt de ondernemer een strategische visie, hij zet de lijnen uit, bepaalt doelen. Zijn aanpak zal op rendement en succes gericht zijn. In de situatie van een directeur grootaandeelhouder zal hij zijn businessplannen zelf beoordelen en ten uitvoer brengen. Hij legt verantwoording af aan de aandeelhouder en dat is hij zelf. Zolang het bedrijf succesvol is, zal dit geen probleem geven. Echter bij tegenwind dreigt het gevaar van verkokering en tunnelvisie. Staat zijn blikveld nog voldoende open voor vernieuwing? Wat doet hij met kritiek? Maakt hij (tijdig) gebruik van deskundigen en adviseurs. Durft hij die in te schakelen? Daarin te investeren? Een goede adviseur kan als vangnet fungeren en helpen in crisissituaties.

De managers pet.
De manager stuurt de businessunit. Hij maakt gebruik van stafafdelingen. Hij overlegt met de directie over toekomstplannen en investeringen. Een valkuil voor de manager is dat hij een eigen koninkrijkje bouwt en te veel het belang van de eigen status en belangrijkheid koestert. Een onderneer in de rol van manager zal af en toe boven het eigen koninkrijkje moeten uitstijgen en het geheel van belangen van het bedrijf in de gaten moeten houden. Ondernemers met een te onevenredige aandacht voor een beperkt deel van hun organisatie moeten waken voor verspilling van energie en talent in andere delen van hun organisatie.

De medewerkers pet.
Medewerkers hebben een takenpakket dat er op is gericht om de doelstellingen van het bedrijf te realiseren. Medewerkers hebben behoefte aan duidelijkheid in hun taken en het effect van hun handelen. Uitgangspunten en doelen van het bedrijf moeten duidelijk zijn. Ondernemers die zich als medewerker opstellen en hun hart verpand hebben aan de nestgeur en heroïek van de werkvloer moeten ook in staat zijn zich te verheffen op strategisch niveau. Als zij niet tijdig en voldoende communiceren over de bedrijfsdoelen en de strategie, raakt het bedrijf stuurloos en op drift. Meewerken met de “mannen” is prima, maar baken die rol goed af met die van leidinggevende (manager) en ondernemer( strateeg).

De aandeelhouders en eigenaars pet.
Het eigenaarschap betekent dat de ondernemer de verstrekker is van risicodagend vermogen. Het eigen vermogen van de onderneming. Hoe groter de onderneming hoe groter de afstand wordt van eigenaren (aandeelhouders) tot beleid en strategie. (directie pet). Indien er sprake is van gescheiden rollen tussen eigenaren en directie kan er spanning ontstaan bij het bepalen van de strategie. Het uitzetten van de koers en de risico’s daarvan. Beide partijen zijn bij de besluitvorming betrokken. In de rol van directeur grootaandeelhouder zal de ondernemer deze afwegingen zelf maken en waar nodig ook adviseurs betrekken die hem daarin bijstaan en scherp houden.

De financiers pet.
Ondernemers zijn in aanvang (starters/pioniers) ook de eerste financiers. Zij hebben hun eerste investeringen vaak zelf voorgeschoten. Bij het uitrollen van hun plannen zullen ondernemers externe financiers nodig kunnen hebben. Dan zal de financieringsbehoefte groter zijn als de financieringsmogelijkheden die de ondernemer (privé vermogen) en onderneming (cashflow). Er is dan door banken of investeerders (in formals of familie en vrienden) in de behoefte te voorzien.
Maar de ondernemer zal met zijn eigen vermogen primair verantwoordelijk blijven en dat als risicodrager ook zo voelen. Hij plukt de vruchten als het goed gaat en vangt de klappen op als het mis gaat.

De toezichthouder pet.
Soms maken ondernemers gebruik van een commissaris. Zij geven de directie advies en zullen namens de aandeelhouders de voortgang controleren. De kunst is hier een goed tegenspel te bieden en toegevoegde waarde te leveren in de ontwikkeling van de onderneming. Dat kan in de vorm van kennis en kunde, maar dikwijls ook door het openstellen van de eigen en noodzakelijke netwerken. Bij het ontbreken van een commissaris zal de ondernemer zich afvragen of hij voldoende tegenspel krijgt bij het ontwikkelen van plannen en (bij)sturen van zijn onderneming. Hij zal de nodige zelfreflectie hebben en een onafhankelijke adviseur in de arm nemen die hem met lef durft tegen te spreken en hem durft te confronteren met de consequenties van zijn plannen en ideeën.

De valkuilen.
Wanneer de ondernemer de bovenstaande rollen en petten onvoldoende op waarde weet te schatten is hij een gevaar voor zijn eigen onderneming. De volgende signalen, voor hem en zijn omgeving, kunnen daarbij van belang zijn. De ondernemer die handelt en denkt vanuit;
• Ik kan alles (beter).
• Privé en zakelijk maakt geen verschil.
• Ondernemer als vastgoedbelegger.
• Gelijkschakelen van fiscale en commerciële doelen.
• De bank als last zien.
• Bedrijfsopvolging kan alleen binnen de familie.
• Adviseurs zijn pottenkijkers.

Bij het samenstellen van dit overzicht en artikel heb ik met plezier het boekje van Annegien Blokpoel nagelezen over de waardecreatie van bedrijven. Een aanrader wat mij betreft.