Okee, voordat je denkt: dit is hartstikke nep, het is ontzettend waar. Volgens de paus is het verspreiden en consumeren van nepnieuws net zo zondig als ‘coprofilie’. Dat woord moest ik even opzoeken, maar het betekent zoiets als ‘coprofagie’. Wat weer hetzelfde is als het eten van uitwerpselen. Die paus, u raadt het al, bakt ze bruin. Zeggen tenminste de NOS en The Guardian. Dus zal het wel waar zijn.
Nepnieuws. Zelfs de paus voelde zich genoodzaakt om er iets over te zeggen. En koos voor wat smerige woorden, zodat hij zeker wist dat die vervloekte media het zouden oppikken. Want tja, Franciscus weet ook wel dat een kop als ‘De paus stoort zich aan nepnieuws’ het niet goed doet. Dus haalt hij er wat uitwerpselen bij. Daar zullen de media wel van smullen.
Bovenstaande is, ik geef het toe, niet het meest frisse wat ik ooit heb geschreven. Maar het geeft een beetje aan op welk niveau we zijn beland. En in welk tijdperk. Het post-factuele tijdperk zo u wilt. Maar een wereld vol nepnieuws dekt de lading ook.
De paus weet trouwens als geen ander hoe het is om onderwerp te zijn van nepnieuws, aangezien hij toch echt nooit Trump gesteund heeft. Gek genoeg ging dat bericht de hele wereld over. En in de echokamer van de Trump-stemmers werd het met enthousiasme ontvangen. Tegen de tijd dat de leugen ontmaskerd werd, was deze social-media brand al gedoofd. Inmiddels wel miljoenen keren gekeken en gedeeld.
Het schijnt trouwens behoorlijk lucratief te zijn; nepnieuws schrijven en delen. Paul Horner, schrijver van nepnieuws verdient er goed aan: zo’n 10.000 dollar per maand. En ook in Macedonië zitten een paar goedverdienende tieners nepnieuws te verzinnen wat ze verspreiden via honderden nep sites.
Fake is big business. Het lijkt wel of we in een complete nepwereld leven. Een wereld waarin je nepmails van net echt lijkende banken moet zien te ontwijken en nepbanken je zelfs bellen en vragen naar je gegevens. Waarin je een kek truitje koopt in de Dior App die niet van Dior blijkt te zijn en die alleen maar bedoeld is om je creditcard gegevens los te peuteren. Hongerig naar een goede deal trapte je er nog in ook. Nepnieuws. Nepmails. Nepsites. Nep apps. Nepwinkels.
Is dan echt niets meer echt? Hoe komt het dat we het schijnbaar niet eens meer raar vinden dat we in een permanente versie van 1 april zijn beland. Dat we niet eens de moeite nemen om te ontdekken of we erin zijn getuind. Ligt het aan de technologie, ofwel de echo-kamers van Facebook en Twitter die ons alleen berichten serveren die passen bij ons wereldbeeld. “Zie je wel!” “Ik zei het toch.” Is het omdat we zo graag horen wat we willen horen?
De veelbesproken Pizzagate laat zien hoe gevaarlijk nep kan zijn. Een man dringt gewapend met een automatisch geweer een pizzaria binnen om te kijken of er kinderen in tunnels onder het restaurant werden vastgehouden. Als ‘ie in plaats van op zoek te gaan naar zijn automatisch geweer even had gegoogeld, was hij thuisgebleven.
Gelukkig zijn er plugins en sites als FactCheck.org die waarschuwen voor nepnieuws. Moeten bedrijven als Google en Facebook niet ook hun verantwoordelijkheid nemen? Zeker. Maar we moeten vooral naar onszelf kijken. We moeten onze bull-shit radar verbeteren. Hoe moeilijk dat is, blijkt uit de simpele testjes die je echt nieuws van nep laten onderscheiden.
Maar we kunnen het. Voordat fotobewerking zijn intrede deed, geloofden we elk fotografisch beeld. Een foto kon immers niet fake zijn. Photoshop veranderde alles. We leerden kritisch te zijn, stelden vragen bij een beeld. Ons brein werd getraind dingen die ogenschijnlijk echt lijken, niet direct voor waar aan te nemen.
Onze bullshit radar moet worden uitgebreid door kritisch te zijn ten aanzien van tekst. En binnenkort ook van spraak, als Adobe’s nieuwe audio-photoshop de markt op komt en ook audioberichten eenvoudig gemanipuleerd kunnen worden. De ‘war on fake’ begint bij onszelf en bij wat we kids leren op school.
Mediawijsheid noemen ze het. In de strijd tegen nep, lijkt dat het meest zinnige instrument om de strijd te winnen.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!