Door Floor Busch, Roorda
Er is momenteel slechts één relevant onderwerp in Nederland: corona. een aantal opvallende Corona-verschijnselen in de maatschappij aan de hand van gedragsprincipes!
1. Het aanraken van je gezicht
Misschien heb je al eens gehoord dat het meeste van ons gedrag onbewust is. Dat geldt voor ongeveer 95% van alles wat we doen, ongelooflijk veel. Eigenlijk onvoorstelbaar veel. De meeste mensen kunnen dit dan ook bijna niet geloven. Tot ze het advies krijgen om niet hun eigen gezicht aan te raken.. opeens kom je er dan achter hoe vaak je dat namelijk doet!
2. Rutte gaf toch een hand
Veel van ons gedrag is naast onbewust ook automatisch. Bijvoorbeeld iemand een hand geven. Dat zagen we onlangs allemaal misgaan bij premier Rutte. Hoewel hij net het advies gaf om geen handen meer te schudden, deed hij het vlak daarna zelf per ongeluk toch nog. Een ander filmpje ging ook viral: Sara Cody, de directeur van Santa Clara County Public Health Department, riep mensen op om niet hun gezicht aan te raken en stopte vervolgens haar vingertopje in haar mond om een bladzijde om te kunnen slaan. In deze compilatie zie je dit automatische gedrag steeds terugkomen:
3. Hamsteren in de supermarkten
Gedrag wordt voor een groot deel beïnvloed door wat anderen doen. Vooral in tijden van onzekerheid: we weten niet goed wat verstandig is om te doen, en kopiëren daarom het gedrag van anderen. Dit wordt ook wel de descriptieve sociale norm genoemd. Je ziet dit nu bijvoorbeeld terug in het hamsteren in de winkels. Doordat mensen, door de lege schappen zien dat anderen veel inslaan, gaan ze dit zelf ook doen.
4. Er is geen/wel schaarste
Hierbij speelt schaarste ook een belangrijke rol. Schaarste is één van de beïnvloedingstechnieken van Robert Cialdini, emeritus hoogleraar psychologie en marketing en meesterbeïnvloeder, en verklaart waarom “op=op” acties zo goed werken. We zijn bang om aanbiedingen en producten mis te lopen, dus als we het gevoel hebben dat er een mogelijk tekort dreigt, dan proberen we er alles aan te doen om zelf geen hinder te ondervinden van dat tekort.
Hoewel in onderstaand bericht van Albert Heijn wordt benadrukt dat er genoeg producten zijn voor iedereen en de schaarste dus geen werkelijk probleem is, is de boodschap die we tussen de regels door lezen heel anders: het wordt drukker in de winkels en de meeste mensen doen anders boodschappen dan normaal (‘hamsteren’?). Hierdoor wordt in dit bericht dus eigenlijk een verkeerde sociale norm gecommuniceerd, die er juist voor kan zorgen dat mensen juist nog meer gaan hamsteren omdat anderen dat ook doen!
5. Erg dat coronavirus, maar ik ga even naar het terras
Veel mensen maakten zich druk over de terrassen die vorig weekend nog vol zaten. Mensen op het terras maakten zich geen zorgen over het virus. Dat kan onder andere verklaard worden door het derde persoonseffect: mensen schatten de kans dat anderen iets vervelends overkomt hoger in, dan de kans dat hen zelf iets vervelends overkomt (ook wel optimistic bias). Dit wordt beïnvloed door de risicoperceptie: in hoeverre denk je dat jij risico loopt om ziek te worden én hoe erg verwacht je dat dit ziek zijn is. Wat daarbij ook nog belangrijk is, is de self-efficacy: in hoeverre verwacht je dat je het ziek zijn kan voorkomen?
Het uiteindelijke gedrag wordt door minstens al deze factoren beïnvloed. Als je denkt dat je toch niet ziek zal worden, dat het net zoiets onschuldigs als een verkoudheid is en je ook nog verwacht dat je het niet kunt voorkomen, dan is duidelijk dat je geen enkele reden ziet om niet op een terrasje gaat zitten op minder dan 1,5 meter afstand van anderen.
6. En ineens werken we massaal wel thuis
Thuiswerken. Al jaren wordt geprobeerd het te promoten, maar nog nooit waren er zo weinig mensen in de maandagochtend spits dat die niet eens meer als ‘spits’ te classificeren viel. Dit kunnen we goed verklaren aan de hand van ‘the behaviour change wheel’ van Mitchie. In dit model wordt gedrag verklaard vanuit drie bronnen: motivatie (wil iemand het?), capaciteit (kan iemand het?) en gelegenheid (is het mogelijk?). Door corona en de bijbehorende richtlijnen werden deze drie bronnen allemaal beïnvloed:
-
- We mochten (indien mogelijk) niet meer op kantoor werken. Maar we willen wel ons werk gedaan krijgen. De motivatie om thuis te werken neemt dus toe.
- Veel mensen konden al thuis werken, en de bedrijven die dat nog niet hadden geregeld, zorgden er natuurlijk razendsnel voor dat zoveel mogelijk mensen thuis konden werken, bijvoorbeeld door toegang te geven tot een server. De capaciteit nam dus ook snel toe.
- Ten derde: de gelegenheid. Voorheen was voor sommige bedrijven thuiswerken nog not done. Bijvoorbeeld doordat het belangrijk is dat er mensen op kantoor zijn als er klanten langskomen. Doordat kantoren werden gesloten, was op kantoor werken geen mogelijkheid meer en werd thuiswerken opeens heel logisch.
7. Samen klappen voor mensen met vitale beroepen
Beetje bij beetje wennen we dus toch aan de maatregelen. En zo werd er dinsdag om 20 uur zelfs een ‘klap event’ georganiseerd voor iedereen die werkt in de vitale beroepen, van ziekenhuis tot supermarkt. Ook het koningshuis klapte enthousiast mee!
Zo’n event is niet gek, want mensen zijn sociale wezens en we voelen ons goed als we een groepsgevoel of saamhorigheid ervaren. Dat is een oud principe dat voortkomt uit overlevingskansen, want (meestal) is het om te overleven veiliger om in een groep te zijn dan alleen. Dat gaat nu niet op, maar toch hebben we behoefte aan het ervaren van dit groepsgevoel. En daarvoor biedt zo’n klap-event natuurlijk uitkomst. Wat extra helpt is dat we samen een gemeenschappelijke ‘vijand’ hebben, corona. Dat verbindt! En dat kan ervoor zorgen dat de verschillen in de politiek kleiner zullen worden. Dat is dan misschien weer een kans die corona ons biedt!
Floor Busch is strateeg bij Roorda Reclamebureau
Reacties:
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!
Dank