Merken die verdwijnen (12): Charles Borremans (Goud Uberconnected) over de rooms-katholieke kerk

Wat wordt overbodig, welk merk is rijp voor een overname en wie kan het simpelweg niet meer bijbenen?

Blog
9 May 2017
Richard Otto

- 0
- 0

'Verdwenen Merken' auteurs Richard Otto en Robbert van Loon blikken ditmaal vooruit. Branchegenoten geven hun visie op merken waarvan zij verwachten dat deze verdwijnen.
In deze aflevering: Charles Borremans (Goud Uberconnected) over de rooms-katholieke kerk

'Ik kom uit een rooms-katholiek nest. Geboren eind jaren vijftig, de tijd dat mijn vader steevast op de KVP stemde. Ik ben nog bijna in de lelijke eend van onze buurvrouw ter wereld gekomen, omdat ik per se in een katholiek ziekenhuis geboren moest worden. Maar dit lag uiteindelijk nét te ver weg, waardoor ik in een protestants Diaconessen ziekenhuis het levenslicht heb gezien. Noem het een valse start, want daarna was het ‘RK’ wat de klok sloeg. Van kleuterschool tot en met middelbare school, ik heb ze allemaal voorbij zien komen: Antonius, Laurentius, Onze Lieve Vrouwe. Elke school vernoemd naar een heilige. En alles in een natuurlijk verloop. Daarmee bedoelend, dat er geen discussie bestond over naar welke opvolgende school je ging. Rooms-katholieke lagere school afgerond, dan was de volgende stap naar het rooms-katholiek lyceum feitelijk al gemaakt. Elke zondag naar de kerk en ook daar het gehele traject doorlopen: doop, communie, vormsel. Bidden voor en na het eten én voor het slapen. Askruisje halen, vasten, Palmpasen met de palmpasenstok. Geen Pasen zonder Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag. Geen Kerstmis zonder advent. En geen Kerstavond zonder nachtmis.

RK-kerk

Mijn jeugd was doortrokken van de rooms-katholieke traditie. Vond en vind ik dat erg? Nee. Ik wist niet beter. Het leven zag er voor een katholiek gezin als het onze gewoon zo uit. En dat was over het algemeen een vrolijk leven. We vierden veel en we vierden het goed. Van de donkere kant van de roomse kerk heb ik nooit iets gemerkt. Als ik terugdenk aan die jeugdjaren, zie vooral kaarsjes en beeldjes. Kapelaans, die ons godsdienstles gaven met best wel spannende verhalen. Pastoors met priesterboord en soutane. Grote en volle neogotische kerken met een rijk beschilderd interieur, kleurrijk gebrandschilderde ramen en de geur van wierook. Maar ook de geur van de ouderwetse kerstboom, die in december de zitkamer van het ouderlijk huis vulde. En de flauwe smaak van de hostie.

RK-merk

Dat de rooms-katholieke kerk is in alle opzichten een merk is, is evident. ‘Alle tekens, die dienen om de waren, producten of diensten van een onderneming te onderscheiden’, luidt een van de vele definities een merk betreffende. In woord, beeld, vorm, klank, geur, smaak en kleur is de roomse kerk in alle opzichten een merk. Alleen wel een merk op z’n retour. In 1953 vierde de rooms-katholieke kerk nog met veel roomse uitbundigheid het feest ‘Honderd Jaar Kromstaf’. Een massaal feest ter gelegenheid van het feit, dat honderd jaar eerder de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland was hersteld. De viering wordt wel beschouwd als de laatste manifestatie van het triomfalistische ‘Rijke Roomse Leven.’ Het rooms-katholieke merk bevond zich in Nederland op het toppunt van haar macht en aanzien. Daarna begon het RK-merk af te bladderen. Eerst langzaam, daarna – in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw – met grote schokken. Met het tweede Vaticaans Concilie onder leiding van de zeer populaire paus Johannes XXIII werd nog gepoogd het tij te keren, maar het heeft niet mogen baten. De mis in de landstaal, de priester met het gezicht naar de kerkgangers, zelfs ‘beatmissen’ met liedjes van Huub Oosterhuis, het heeft allemaal niet geleid tot de vanuit Rome gewenste terugkeer van het kerkvolk. Toen in 2003 het 150-jarig bestaan van het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie werd herdacht, werd daar nauwelijks aandacht aan besteed.

Ontbinding

De rooms katholieke kerk bevindt zich in een fase van verval. Het inmiddels overleden oud-Kamerlid (PvdA) en schrijver/biograaf Lambert Giebels gaf in een artikel van vier jaar geleden in het Historisch Nieuwsblad aan, dat de katholieke Kerk zich in een ontbindingsproces bevindt. Giebels gaf aan, dat de ontbinding van de rooms-katholieke kerk geen specifiek Nederlands verschijnsel is, maar wereldwijd geldt. In traditioneel katholieke landen is het proces minder zichtbaar doordat de RK-kerk zich daar maatschappelijk nog aardig weet te handhaven. In Nederland is die maatschappelijke rol praktisch uitgespeeld. De manifestaties van de rooms-katholieke kerk in processies, hoogmissen en bedevaarten, zijn inmiddels geleidelijk gereduceerd tot louter folklore. Talloze kerken worden afgebroken of verbouwd. De laatste kloosters sluiten in ons land hun deuren.

Groei

Lambert Giebels eindigt zijn artikel met zijn conclusie, dat binnen enkele generaties van de rooms-katholieke kerk niet meer over zal zijn dan een orthodoxe sekte. RK-kerk en RK-merk zijn dan verdwenen. Dit betekent overigens niet, dat daarmee ook het christendom verdwijnt. Integendeel. Volgens het prominente Amerikaanse onderzoeksbureau Pew Research zal iedere wereldreligie – met uitzondering van het boeddhisme – de komende decennia verder groeien. Zo zou het aantal christenen kunnen toenemen van 2,17 miljard in 2010 naar 2,92 miljard in 2050. Het aantal moslims zou in die periode oplopen van 1,6 naar 2,76 miljard. Een sterkere groei. De reden hiervan is demografisch: de islam heeft de komende decennia meer jonge aanhangers, en die zullen meer kinderen op de wereld zetten.'