Beeld: Juha-Matti Herrala
Ik las een artikel in Adformatie. En terwijl ik het las bekroop mij het gevoel dat ik in de maling genomen werd. Of, om het subtieler te zeggen: dat het ironisch bedoeld was. Maar het was geen grap. Het was de presentatie van een waarachtig gedrukt en uitgegeven boek dat Voodoo Marketing heet.
Ik dacht: is dit nu wat ze bedoelen met ‘niet langer in tune’ zijn met de tijd waarin je leeft (eufemisme voor ‘ouwe lul?’) Ik was zo in de war dat ik het echt niet meer wist.
Iets is Voodoo Marketing, begreep ik, als er een verborgen methode wordt toegepast, als er minder respect voor de vrije wil is, met schade tot gevolg. En helemaal als het gericht is op zwakkeren.
‘Verborgen, geen respect, vrije wil, zwakkeren.’ Het zijn begrippen die hun kracht vooral ontlenen aan hoe hard ze prikken in onze angsten en emoties, niet zozeer aan hun exacte betekenis.
En ze hebben natuurlijk alles met het internet te maken. U weet wel: dat schimmige negenkoppige monster dat van alle kanten onze privacy binnendringt, onze vitale data opzuigt en ons op slinkse wijze verandert in willoze marionetten.
Natuurlijk, mij hoor je niet zeggen dat we nooit belazerd worden – in deze tijden van internet net zo goed als in eerdere tijden waarin oplichters argeloze boeren slangenolie voor elke kwaal verkochten.
Was dat ook Voodoo Marketing? Wie zal het zeggen? Werden die boeren beroofd van hun vrije wil? Werd er in het verborgene verleid, en met verminderd respect? Waren ze zwakker?
De schade was duidelijk, maar toch zagen we die bedrogen voorvader altijd eerder als een goedgelovige sukkel dan als een willoos slachtoffer. Hij stond er immers bij en keek ernaar. Hij wist dat de verkoper een kwakzalver was.
Maar hij hoopte en droomde. Net zoals iemand die nog altijd denkt dat hij voor een tientje een reële kans op dertig miljoen kan kopen.
Wat is er veranderd? Waarom zijn er ineens zoveel slachtoffers?
Het boek over Voodoo Marketing is bangmakerij, gebaseerd op een veronderstelde samenzwering. En zo’n boek verspreiden, is dat eigenlijk niet ook voodoo marketing?
Deze column staat in Adformatie 21 (16 oktober 2015).
