Concurratie

Vervalsingen zijn een probleem in veel distributieketens. In de parfumerie, in mode, in genees- en zelfs levensmiddelen. De beste remedie tegen fakes is goed ketenbeheer. Probleem is echter dat de leveranciers hun eigen markt bederven door overproductie te dumpen in markten met een lager prijsniveau. Die overproductie komt via parallelimport terug op markten met een hoger prijsniveau. Via dat parallelkanaal komen vervolgens ook vervalsingen de markt op. Hoe reageren merkeigenaren daar op? Niet door hun keten strakker te reguleren. Wel door grijze importeurs zwart te maken en consumenten vrees aan te jagen.

In Engeland loopt momenteel een intensieve campagne die de aankoop van medicijnen via illegale websites probeert tegen te gaan. Op de website Real Danger worden de achtergronden toegelicht. Illegale websites verkopen geneesmiddelen van vage herkomst. Eén op elke zes Britten koopt weleens een medicijn online dat normaliter alleen op recept verkrijgbaar is. Erectiepillen, haargroeimiddeltjes of afslankers: die zijn allemaal te koop via het worldwideweb. Die webpillen zijn lang niet altijd origineel. Vaak bevatten ze weinig of geen werkzame bestanddelen (active pharmaceutical ingredients) en soms zijn ze versneden met schadelijke stoffen. Daar wil het farmaceutisch concern Pfizer tegen optreden, en voor de Real Danger-campagne hebben ze een aantal gezaghebbende instituten bereid gevonden hun signatuur te lenen aan een afgrijselijk spotje. Aanvankelijk alleen in de bioscoop, maar inmiddels ook gewoon op TV.

Wie bedenkt zoiets? Uit de lijst van schadelijke ingrediënten hebben de reclamemakers bij Langland in Windsor waarschijnlijk inspiratie geput, want de commercial van Real Danger illustreert onomwonden dat er weleens rattengif is aangetroffen in vervalste medicijnen. Gatverdakkie! Elke keer als ik dat spotje voorbij zie komen, krijg ik een vieze smaak in m'n mond die meteen geassocieerd wordt met de hele farmasector. Niet voor niets mag deze commercial in Engeland alleen na elf uur 's avonds worden uitgezonden. Maar dan gaat Pfizer ook in hoge frequentie los.

Gepaste overdrijving is in reclame gemeengoed, maar de commercial van Pfizer is overkill. Het bedrijf suggereert niet alleen real danger in de aanschaf van medicijnen zonder voorschrift via illegale websites, maar via vrijwel alle websites. Wat Pfizer bovendien niet vermeldt, is dat diezelfde namaakpillen via de parallelhandel ook gewoon in het reguliere kanaal terecht komen. Inderdaad: bij de apotheek die het verschil tussen echt en namaak niet goed kan onderscheiden. Daarbij is soms sprake van ronduit slordige nalatigheid. Afgelopen zomer werd Mediq (het voormalige OPG) betrapt op de verkoop van namaak insuline-injectienaalden van het merk Novofine. Mediq had niet expres namaak ingekocht, maar de onderneming handelde wel bewust met een leverancier die als Pan Africa Import Organization betrokken is bij allerlei vage paralleldeals in bier, wasmiddelen en geneesmiddelen. Opvallend is ook dat Mediq deze naalden niet aan de apotheker leverde, maar alleen in zijn direct marketing-kanaal verkocht. Een reguliere rat dus.

Paralleldeals komen regelmatig voor in het reguliere pillenkanaal. Parallelhandelaren halen massaal medicijnen uit Zuid-Europa waar het prijsniveau lager is, om die vervolgens in Noord-Europa te verkopen. Er worden in Europa jaarlijks 140 miljoen medicijnen verhandeld die afkomstig zijn uit het grijze kanaal: twee tot drie procent van de totale omzet. Niemand weet wie wat verkoopt, want deze lucratieve parallelhandel is in Europa niet gereguleerd. Door die levendige parallelhandel is het relatief simpel om vervalsingen toe te voegen in de aanvoerketen. Circa een zesde van alle geneesmiddelen die wereldwijd over de toonbank gaan is vervalst, zo schatten experts. En dan praten we ook over Europa en Noord-Amerika.

Waar zit de real danger nou precies? Bij consumenten die zo stom zijn om haargroeimiddeltjes, afslankpreparaten en erectiepillen op vage websites te kopen, of bij de groothandel die vage medijnen uit de parallelhandel verkoopt? Bij Pfizer zijn de meningen verdeeld. Vier jaar geleden betoogde Peter Rost, een vice-president van Pfizer nog dat het risico van vervalsingen in het parallelkanaal verwaarloosbaar is. Inmiddels denkt men daar bij Pfizer anders over. Julian Mount, een andere vice-president van Pfizer plaatst nu vraagtekens bij de veiligheid van het parallelkanaal. Deze leverancier heeft het aantal groothandels gereduceerd en houdt nu goed in de gaten wie wat waar verkoopt. Groothandels en apothekers die Pfizer-pillen willen verkopen, moeten afzien van parallelinkoop. Pfizer hanteer dezelfde aanpak al wat langer in Nigeria, waar nog niet zo lang geleden met 41% van alle medicijnen geknoeid werd. Pfizer dicht zo het gat in het parallelkanaal; met een consumentencampagne tegen illegale websites stuurt de onderneming zijn klanten weer naar het reguliere kanaal. Op zich allemaal prima, maar het probleem zit niet zozeer bij de consument. De real danger zit in een sector die zijn aanvoerketens niet goed controleert en bij groothandels zoals Mediq die enorme risico's nemen voor een paar grijpstuivers extra winst.

Maar hoe zit het nou met dat risico op rattengif in webpillen? Het werkzame bestanddeel in rattengif is de bloedverdunner Warfarin. Dat bestanddeel zit ook in de officiële bloedverdunners van oa Pfizer. Zowel ratten als mensen overlijden bij verkeerd gebruik, maar in de juiste dosis kan Warfarin problemen voorkomen. Bij mensen. De suggestie dat vervalste medicijnen gevaarlijk zijn omdat ze hetzelfde ingrediënt kunnen bevatten als rattengif, is dus op zich misleidend. Critici uit de farmaceutische hoek vermoeden dat Pfizer zich helemaal niet zoveel zorgen maakt over namaakmedicijnen met rattengif, maar dat vooral de verkoop van vervalst Viagra zo bestreden moet worden. De echte rat zit 'm in de broek, als het ware. Maar dat mag in Engeland ook na elf uur 's avonds niet uitgezonden worden.