Veranderen is een constante geworden bij veel organisaties. Het traditionele hiërarchische model met een directie, management en daaronder uitvoerders is vaak niet toereikend meer. Daarvoor zijn de vraagstukken te complex, te specialistisch en is steeds meer samenwerking nodig. Met andere organisaties, met andere specialisten.
Maar hoe evolueer je naar nieuwe samenwerkingsmodellen? Buiten het communicatievak zijn er rijke inspiratiebronnen te vinden. In het dierenrijk, uit tribes, in de psychologie en zelfs in de computing science. Vier lessen.
1. Ga vlooien
Patrick van Veen, gedragsbioloog en gespecialiseerd in apen, vindt vertrouwen van doorslaggevend belang. Dat bouw je op.
Daar doet zich een probleem voor, volgens Van Veen. Waar apen dag en nacht bij elkaar zijn in een groep, sociaal contact leggen en vertrouwen winnen door te vlooien heeft de homo sapiens dat nog bijzonder weinig. In werksituaties zelf is het een gesprekje in de koffiecorner of even lummelen met elkaar aan efficiency ten onder gegaan.
Er is dus nauwelijks tijd elkaar te leren kennen en te leren vertrouwen. De gedragsbioloog pleit ervoor ons wat meer als een chimpansee te gedragen en daarvoor de ruimte te nemen. Om professioneel te vlooien dus, informeel contact maken. Dat verbindt, bouwt vertrouwen en is het begin van samen durven veranderen.
2. Weet wie met wie vlooit
Maar wie vlooit er eigenlijk met wie, ofwel waar en tussen wie ontwikkelt zich vertrouwen? Sander Dorst, adviseur bij Orange Otters, brengt met sociale-netwerkanalyse in kaart hoe kennis van medewerkers verspreidt via informele netwerken.
De informatiestromen tussen collega’s zijn juist in tijden van verandering erg belangrijk. Ze zijn een prima kanaal zijn om roddels, geruchten en informatie rond te laten zingen. Inzicht in sociale groepen kun je bovendien in je voordeel gebruiken. Door uiteenlopende groepen met elkaar in gesprek te laten gaan kan er begrip komen voor elkaars standpunt en groeien mensen dichter naar elkaar toe. Laat ze ook hier met elkaar vlooien.
3. Luister naar de magiërs
Veranderen betekent lef hebben, het onbekende aandurven. Gedragsbioloog Patrick van Veen was betrokken bij onderzoek onder chimpansees en orang-oetans. Voor hen stond een box, er was niet te zien wat er in zat. Wie durfde er zijn hand in te steken? Dat bleken vooral de pubers en adolescente apen te zijn. Volwassen apen die meer te verliezen hebben, zijn huiveriger om in het onbekende te stappen. Zo werkt het ook vaak bij veranderingen. Hoe help je mensen van die angst af?
Jitske Kramer, cultureel antropoloog, heeft zich in corporate culturen gespecialiseerd. Voor iets buitengewoons als verandering hebben we al eeuwen lang aparte rollen, stelt ze. In tribes zijn dat sjamanen, de magiërs. Veel verandering in organisaties wordt de kop ingedrukt. Want het is rommelig en mensen hebben de neiging om de dagelijkse ordening te bewaken, want je weet wat je hebt, maar niet wat je krijgt. Het zijn de magiërs die interesse hebben in deze afwijkingen, ze bekijken en vertalen. Zij zijn nodig om de organisatie en bazen mee naar nieuw territoir te nemen. Die doen er dan ook goed aan naar ze te luisteren. En mocht er geen sjamaanachtig type rondlopen, zoek die dan voor de organisatie.
4. Discipline en voortdurend reflecteren
Zelfstandig GZ-Psycholoog en cognitief gedragstherapeut Martin Appelo heeft een andere manier om te kijken of iemand bereid en in staat is om te veranderen. De meeste persoonlijke veranderingen mislukken, net zoals dat bij organisaties het geval is. We zijn nu eenmaal genotzuchtige gewoontedieren die het een zeggen en het ander doen, volgens Appelo.
Meestal ervaren mensen onvoldoende innerlijke drang om te veranderen, hebben geen discipline, of ze schrijven de oorzaak van mislukking aan anderen of externe zaken toe. Dit geldt op persoonlijk niveau maar ook voor organisaties. Succesvol veranderen kan wel, en komt aan op continu reflecteren op je gedrag en intenties, op oefenen en op discipline. En op lef hebben, want je kiest niet voor oude zekerheden, maar voor nieuwe kansen.
Dit artikel is gebaseerd op snippers van de lessen die 4 genoemde experts hebben op het gebied van communicatie en verandering. Samen met andere deskundigen delen zij hun kennis op het congres Communicatie & Change, dat op 12 mei plaatsheeft in Kanaal30 in Utrecht. Klik voor meer informatie hier.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!