Het Edele Achtvoudige Pad – Arya Ashtangika Marga – letterlijk vertaald: een edel pad met acht vertakkingen – is het boeddhistische pad dat van lijden naar geluk voert, en dat een 100% resultaatgerichte methodologie behelst van acht heilzame handeling die onderverdeeld zijn in drie dimensies: Inzicht, Intentie en Inspanning. In deze drieluik wil ik uiteenzetten hoe ook bedrijven baat kunnen hebben bij de acht heilzame handelingen door deze naar het professionele domein te vertalen. Deze week deel 2: Intentie.
Wie de tweede dimensie van het Edele Achtvoudige Pad – Intentie – en de drie daarbij horende stappen – 3) Juiste acties, 4) Juiste levensonderhoud en 5) Juiste woorden - nader bestudeert kan zich bijna niet voorstellen dat de inhoud ervan al 2.600 jaar geleden tot stand is gekomen. Zo actueel is het.
Intentie draait om ethiek. Ethiek is een logisch vervolg op wijsheid, de eerste dimensie van het Edele Achtvoudige Pad. Immers: als je weet wat juist is, moet je daar ook naar handelen. Ethiek is het manifesteren van wijsheid, en slaat daarmee de brug tussen boeddhisme bestuderen en boeddhisme beoefenen. Ethiek is het domein van walk the talk. Ik kan uit eigen ervaring het pijnlijke verschil tussen ‘talk’ en ‘walk’ duiden.
Na mijn avontuur als General Manager bij EMI Music voelde ik al een enorme drang om met Karmanomics te beginnen en met exclusief en expliciet op, door boeddhistische beginselen geïnspireerde, MVO te storten. Mijn loopbaan had zich stormachtig succesvol ontwikkeld en van de buitenkant zag dat er geweldig uit. Alhoewel ik nog jong was, had al een geweldig salaris, een mooi huis, een dure lease auto en reisde ik over de hele wereld. Aan de binnenkant voelde ik echter een leegte. Ik werd maar niet gelukkiger, en besefte dondersgoed dat dit kwam omdat ik éigenlijk een andere – lees: meer geëngageerde – richting op wilde. Toen echter de telefoon rinkelde en TBWA – een internationaal marketingcommunicatie adviesnetwerk – me vroeg om tegen een lucratief salaris de functie van strategy director in het managementteam te bekleden, liet ik me verblinden door ego en hebzucht, stapte ik over mijn initiële intentie heen, en ging ik op hun aanbod in. Waarmee een louterende levensles voor mij begon. Vanaf de eerste dag voelde ik namelijk aan alles dat ik helemaal niet (meer) paste in een conventionele marketingcommunicatie advieswereld. Alhoewel ik het krampachtig probeerde te ontkennen en ontvluchten, werd dat gevoel van kwaad tot erger, en na een kleine 2 jaar ging het helemaal mis. Ik moest werken aan de herpositionering van een opdrachtgever die niet onder stoelen of banken schoof dat het hen alleen maar ging om het verdienen van zoveel mogelijk geld. Dat stond mij tegen en dat stond vervolgens mijn functioneren danig in de weg. Ik kwam niet of nauwelijks uit de opdracht. Toen ik na veel bloed, zweet en tranen een verhaal in elkaar had weten te zetten, en dit moest presenteren, knapte er iets in me. Ik werd wakker uit mij zelf gecreëerde droom. Terwijl ik me door mijn presentatie heen stamelde en zuchtte, drong het besef keihard tot me door dat er een gapende kloof was tussen mijn levensbeschouwing en levensonderhoud. Ik had volop geëngageerde idealen en intenties, maar handelde daar in mijn werk niet naar. De persoon Kees en de professional Kees waren totaal verschillend. De hoogtij vierende pijn in mijn zijn deed mij beseffen dat ethisch denken en ethisch doen overbrugd moéten worden. Waarmee Karmanomics – a little later and a lot wiser - alsnog werd geboren.
Ethiek draait dus om het juiste doen. Dat moet meedogenloos mededogend zijn. Recht uit het goede hart. In de Juiste woorden, Juiste acties, Juiste levensonderhoud worden simpele en duidelijke richtlijnen voor juist gedrag gegeven. Handelen dient heilzaam, verdienstelijk en/of deugdzaam te zijn. Liefdevol, respectvol en geweldloos. Goed voor alles en iedereen. En dus niet alleen voor jezelf.
De ethische dimensie van het Edele Achtvoudige Pad is eigenlijk MVO ‘avant la lettre’. De Boeddha doorzag 2.600 jaar geleden al dat het bedrijfsleven geen geïsoleerd maar geïntegreerd onderdeel van het leven is, en dat handel en handelen daarom uiterst dicht bij elkaar liggen. De ethische richtlijnen zoals omschreven in Juiste acties, Juiste levensonderhoud en Juiste woorden, zijn daarmee niet alleen geschikt om toe te passen in het zakelijke domein, ze zijn hier speciaal voor bedoelt.
Ik stel daarom voor om de social entrepreneur voortaan de ethische entrepreneur te noemen. Het is immers niet het sociale, maar het ethische – het in overeenstemming zijn van inzicht, intentie en initiatief - wat allesbepalend is voor maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Wat kenmerkt de ethische entrepreneur?
Persoonlijke aansprakelijkheid
Voor de ethische entrepreneur bestaat er geen echt verschil tussen de persoon en de professional, en tussen de markt en de maatschappij. De ethische entrepreneur verschuilt zich niet achter het bedrijf of het werk. De ethische entrepreneur is wat hij/zij produceert. De ethische entrepreneur voelt zich persoonlijk aansprakelijk voor wat hij/zij professioneel doet.
Geen productie maar transformatie
De ethische entrepreneur beseft dat niets op zichzelf kan bestaan of ontstaan, en dat daarom wat bedrijven productie noemen, feitelijk gezien transformatie is. Productie is het transformeren van iets bestaands in iets nieuws. Er wordt niets gecreëerd. Er wordt slechts met natuurlijke dan wel menselijke grondstoffen geschoven. De ethische entrepreneur verstaat de kunst om het dunne lijntje tussen transformatie en destructie te bewandelen. De ethische entrepreneur zorgt er voor dat het nieuwe bijdraagt aan het welzijn van allen. Waarmee de productie constructief is. De ethische entrepreneur vermijdt eenzijdige exploitatie die destructief is.
Geen ‘profit’ maar ‘benefit’
De ethische entrepreneur ziet het bewerkstelligen van welzijn – geluk – als enige échte zin van het leven. Aangezien bedrijven uit louter mensen bestaan, geldt dit automatisch ook voor bedrijven. Niet geld maar geluk vormt daarom binnen ethische ondernemingen het enige échte bedrijfsdoel. Ethisch ondernemen is ondernemen met het welzijn van allen als het warm kloppende hart van de bedrijfsvoering. Daarom is het produceren van een positieve bijdrage – benefit - het enige échte product van ethische ondernemingen.
Niet meer maar genoeg
De ethische entrepreneur ziet in dat onze huidige vrije markteconomie een excessieve markteconomie is, waarin productie en consumptie ongebreideld zijn, en ‘profit’ belangrijker wordt gevonden dan ‘people’ en ‘planet’. Met alle negatieve gevolgen – lees: crises – van dien. De ethische entrepreneurs vertegenwoordigen een transitie van een vrije markteconomie naar een bevrijde markteconomie. De ethische entrepreneur weet dat die transitie niet draait om het veranderen van het economische – lees: kapitalistische - systeem, maar om het veranderen van de mensen die het systeem maken. Het systeem begint in de geest van mensen. En in de geest huist hebzucht; een bodemloos gevoel van gebrek dat niet voor niets door de Boeddha bestempeld is als eerste van De Drie Vergiften. Kapitalisme heeft geen excessieve hebzucht gecreëerd. Hebzucht heeft excessief kapitalisme gecreëerd. Ethisch ondernemen begint daarom altijd in de geest, en is een kwestie van moraliteit. De ethische entrepreneur is een mens die zijn/haar begeerte heeft geblust en het feitelijke verschil tussen behoefte & begeerte, geluk & geld, succes & status en waarde & getal herkent. En – nog belangrijker – die hier naar handelt. De ethische entrepreneur heeft zijn/haar focus verlegd van ‘meer’ naar ‘genoeg’. Daarmee bewandelt hij/zij bewust of onbewust de eeuwenoude boeddhistisch Middenweg: het pad van matiging en beperking.
‘Skillful’ in plaats van ‘Lawful’
In zijn boek ‘Business and the Buddha’ maakt Lloyd Field in het kader van ethisch handelen een onderscheid tussen ‘skillful’ en ‘lawful’. De ethische entrepreneur handelt ‘skillful’ in plaats van ‘lawful’. De ethische ondernemer is de verpersoonlijking van zijn/haar maatschappelijke engagement. Het ethische handelen komt niet van buitenaf door regelgeving, maar van binnenuit door bewustwording. Ethiek is een ‘skill’ die de entrepreneur verkregen heeft door het ‘trainen’ van verdienstelijke, heilzame en/of deugdzame menselijke kwaliteiten. In het boeddhisme wordt deze beoefening ‘De Vier Onmetelijkheden’ genoemd: onmetelijke liefde, onmetelijke mededogen, onmetelijke medevreugde en onmetelijke gelijkmoedigheid. Voor de ethische entrepreneur vormen deze vier de onbetwiste kerncompetenties van de ethische onderneming.
Geld versus geluk
Voor de ethische entrepreneur draait business niet om een zo groot mogelijke materiële vergaring – lees: welvaart - maar om een zo groot mogelijke immateriële voldoening –lees: welzijn. De ethische entrepreneur haalt daarom doel – geluk - en middel – geld – nooit door elkaar. De ethische entrepreneur weet dat wanneer geld een doel op zich wordt, het dan onvermijdelijk is dat wat van werkelijke waarde is ondergeschikt wordt aan iets wat op zich geen enkele waarde heeft.
Echte behoeften in plaats van valse verlangens
De ethische entrepreneur doet aan ethische marketing. Ethische marketing gaat over het bevredigen van echte behoeften in plaats van het aanwakkeren van valse verlangens. De ethische ondernemer creëert geen vraag, maar beantwoordt vraag. De gevleugelde uitspraak ‘de klant is koning’ is bij ethische ondernemingen radicaal doorgevoerd, alsmede de aanduiding ‘het financiële resultaat’. Alles is dienstbaar aan het welzijn van de klanten. Het financiële resultaat van het bedrijf is daarmee het resultaat van dat streven en geen beginsel.
Verifiëren in plaats van communiceren
De ethische onderneming doet aan ethisch communiceren. Ethisch communiceren is eerlijk communiceren. Geen lucht bakken of groen wassen, maar feiten geven. Geen beloftes maken maar bewijs leveren. Omdat de ethische onderneming niets te verbergen heeft, is deze het best te karakteriseren als een ‘open huis’. De klant kan en mag alle informatie over producten en/of diensten uit eigen hand verifiëren.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!