De bestendigheid van het onbestendige bedrijf

Persoonlijk vind ik veranderlijkheid –impermanence- één van de meest impactvolle boeddhistische wijsheden die ik met mijn beoefening heb leren inzien. Het (h)erkennen dat alles altijd verandert, dat alles altijd vergankelijk, niet-permanent en onbestendig is, heeft mijn kijk op het leven ingrijpend veranderd. Ik kan uit eigen schade en schande bevestigen dat verzet tegen de veranderlijke wetmatigheid zinloos is, dat elke poging om iets te controleren of bestendigen uiteindelijk tevergeefs blijkt en onvermijdelijk resulteert in lijden. Heel louterend en leerzaam.

In het boek ‘Money, Sex, War, Karma’ omschrijft David R. Loy het principe van impermanence prachtig aan de hand van het beeld van een rivier. Alles is een proces en tijdelijk van aard. Alles is in beweging. Alles stroomt. Altijd. Als een rivier. Het lijkt misschien of er stilstand bestaat, maar dat komt alleen omdat alles en iedereen meedrijft in hetzelfde tempo en in dezelfde stroming. We bewegen allemaal in hetzelfde tempo dezelfde kant op. De stilstand die we denken te ervaren is illusionair. Als je een eiland zou zijn in diezelfde rivier, stelt Loy, dan zou je kunnen zien dat het water wel degelijk langs de oever stroomt en beweegt.

Als alles continu verandert is het onnatuurlijk om stilstand te creëren. Je richten op het verleden en/of de toekomst is daarmee een tevergeefs poging tot bezwering en bevriezing. Het heeft geen enkele zin om het verleden vast te houden of om de toekomst vast te grijpen. Het is onmogelijk zekerheden af te dwingen. De wijsheid van veranderlijkheid leert ons dat de kunst van het leven is om onzekerheid centraal te stellen. Om je niet te verzetten tegen de eindeloze verandering, maar juist mee te bewegen. Om het verleden en de toekomst los te laten en volledig op te gaan in het hier en nu. Wie veranderlijkheid diep doorgrondt, vindt er de sleutel naar het eeuwige heden. Loy verwoordt het als volgt: ‘Time and eternity... are two sides of the same coin.... Time is not something I have, it’s what I am. Life/time is always present-tense. What is present is always changing, but it’s always the present. When I remember what happened earlier I’m remembering now. When I plan for the future I’m planning now. The now that I have immediately fades away into the past, moment by moment, but the now that I am nevers falls away to become the past, and is therefore the same as enternity. The eternal present always stays the same – it’s always now – even as it always changes’.

Bedrijven en veranderlijkheid vormen een uiterst moeizame combinatie. Het is zelfs niet overdreven om te stellen dat bedrijven er allergisch voor zijn. Business draait voor het overgrote deel om het verkrijgen van controle. Bedrijven willen zekerheid. In een poging deze te bewerkstelligen, zoeken bedrijven daarom standaard hun heil in het maken van plannen en rapportages. In de 20 jaar die ik als marketingadviseur werkzaam ben, heb ik veel verschillende bedrijven geadviseerd en met vele verschillende marketingmanagers samengewerkt. Wat al deze bedrijven en personen met elkaar gemeen hebben, is dat zij het grootste deel van hun tijd bezig zijn met het proberen te creëren van een beoogde realiteit. Tevergeefs natuurlijk. Uiteindelijk blijken plannen veel vaker een illusie dan waarheid. Uiteindelijk blijken de dingen veel vaker niet volgens plan te gaan als wel volgens plan. Logisch natuurlijk. De realiteit laat zich namelijk niet écht door plannen controleren of manipuleren. Ook in het bedrijfsleven is de structurele veranderlijkheid der dingen onontkoombaar.

Managers kunnen geweldige plannen en rapportages maken, maar wat mij betreft zijn ze feitelijk gezien zinloos. Wie bezig is met plannen is namelijk bezig met een toekomst die er nog niet is. En wie bezig is met rapportages is bezig met een verleden dat er niet meer is. Beiden zijn zonde van de tijd en energie! Het enige wat plannen en rapportages maken daarmee doet, is de manager afleiden van de focus op de enige realiteit die er ook zakelijk écht is: het heden. De gevolgen van alle tevergeefs tijd en energie zijn groot. Ik heb in de loop der jaren veel lijden gezien in het bedrijfsleven. Ik heb vele marketingmanagers zichzelf zien opbranden omdat ze te veel tevergeefs tijd en energie kwijt raakten aan plannen en rapportages.

Het probleem dat ten grondslag ligt aan de controledrang van bedrijven is dat ze werken vanuit verwachting. Verwachting is een onlosmakelijk onderdeel van ons economische systeem. Alle beursgenoteerde bedrijven, alle aandelentransacties zijn speculatief van aard en daarmee gebaseerd op verwachting. Verwachting vraagt om de maakbaarheid der dingen. Want de zaken moeten natuurlijk wel volgens verwachting verlopen. Maar dat kán helemaal niet, zal elke boeddhist beamen. Een verwachting heeft feitelijk gezien geen enkele échte relatie met de realiteit. Het zijn twee totaal verschillende werelden.

Wie zijn bedrijfsvoering wil aanpassen op de vergankelijke realiteit moet niet uitgaan van verwachtingen maar van vertrouwen. Mijn stelling is dat je aan verwachtingen niks hebt, en aan vertrouwen alles.

Wat zijn de belangrijkste verschillen?

Met verwachtingen werken versus Met vertrouwen werken

=

Opportunistisch versus Realistisch
Bezweren versus Bewegen
Controleren versus Acteren
Onnatuurlijk versus Natuurlijk
Koesteren versus Handelen
Statisch versus Dynamisch
Passief versus Actief

Bij vertrouwen draait het om denken in aspiratie en actie in plaats van denken in projecten en plannen. Dat lijkt bijna hetzelfde maar het verschil is reusachtig. Projecten en plannen hebben tot doel de boel vast te zetten en zijn een uitingsvorm van een ‘narrow mind’. Aspiratie en actie hebben tot doel de boel in beweging te houden en zijn uitingsvorm van een ‘open mind’. Werk dus vanuit een ‘open mind’. Werk vanuit vertrouwen. Werk vanuit aspiratie en actie. Wie vertrouwen heeft, heeft geen plannen nodig en hoeft niet te controleren. Wie vertrouwen heeft weet dat de omstandigheid die we aspireren wordt veroorzaakt door de juiste actie. Succes is geen doel maar resultaat. Een resultaat van juist handelen. En dus is goede bedrijfsvoering niks meer en niks minder dan met volle aandacht handelen in het eeuwige heden die de enige échte realiteit vormt. Business draait om doen. Niet om beschrijven of beoordelen van het doen. Alleen door te doen en alleen in het heden kan een bedrijf haar situatie beïnvloeden. Handel bestaat bij gratie van handelen.

Dus beste marketingmanager, omarm de onbestendigheid en verscheur dat plan of die rapportage. Ga doen wat je moet doen. Heb vertrouwen. Ga handelen. Succes!