Een ‘vorm van censuur’ en ‘een willekeurige maatregel’. Het zijn enkele reacties op de maatregel van B&W van Amsterdam rond reclame voor fossiele brandstof in metrostations. Reizigers krijgen geen reclame meer te zien voor auto’s die rijden op fossiele brandstoffen of vliegtickets tegen dumpprijzen. De gemeente en reclame-exploitant CS Digital Media hebben daarover maandag afspraken gemaakt en vastgelegd in een convenant.
Burgerinitiatief Reclame Fossielvrij liet maandag direct weten blij te zijn met ‘deze eerste maar belangrijke stap’. Het initiatief streeft naar een landelijk verbod. Amsterdam is de eerste gemeente die maatregelen neemt. Coördinator Femke Sleegers: ‘De beslissing om fossiele reclame uit de metro te weren komt op een cruciaal moment in de strijd tegen de klimaatontwrichting. We hebben geen tijd meer te verliezen om de klimaatdoelen van Parijs te halen. Daar passen geen reclames bij die fossiele brandstoffen normaal houden en die klimaatverandering verérgeren.’
Zelfregulering
Adverteerdersbond bvA is weliswaar positief over de ambitie van ‘Amsterdam’ om een stad te zijn waar zuinig met energie wordt omgesprongen, maar noemt het verbod een willekeurige maatregel.
‘Ook als adverterend bedrijfsleven delen wij de zorg om het klimaat en investeren wij in oplossingen. Maar wij zien niet in wat een lokaal verbod op marketing voor bepaalde producten hier wezenlijk aan bij kan dragen’, zegt directeur Henriette van Swinderen. ‘Wij denken dat maatregelen als deze hun doel voorbijschieten en geloven meer in de kracht van landelijke zelfregulering.’
‘Als industrie werken wij voortdurend samen aan de ontwikkeling en optimalisering van de gedegen en in de maatschappij verankerde zelfregulering onder de koepel van de Nederlandse Reclamecode. Zo wordt de Milieureclamecode op dit moment geëvalueerd in overleg met de stakeholders binnen Stichting Reclamecode.’
Branche onder grote druk
Managing director Hannelore Majoor van JCDecaux is niet blij met de maatregel. ‘We zijn al dertig jaar partner van de hoofdstad en we dragen een groot deel van onze inkomsten af aan de gemeente. Eerder werd al bewegend beeld op buitenreclame verboden, maar daar wordt niet op gehandhaafd. JCDecaux is de enige partij die zich daar aan houdt en de financiële gevolgen voelen we dagelijks. En nu komt deze maatregel er overheen.’
Majoor begrijpt niet dat in tijden dat haar branche ‘onder zeer grote druk’ staat Amsterdam tot een dergelijk convenant overgaat. ‘Wij hebben de gemeente gevraagd met ons in gesprek te gaan over compensatie voor de gevolgen van covid-19. De gemeente wil een eventuele compensatie bespreken maar wel in combinatie met een gewenst verbod op reclame voor fossiele producten. Wij vinden dat ongepast. We beschouwen zo’n verbod ook als een vorm van censuur. Het is niet onze rol om een beslissing te nemen over communicatie voor producten die niet verboden zijn. Ontwikkeling van technologie voor elektrische auto’s wordt gefinancierd door de traditionele auto. Bovendien zijn we in Nederland nog helemaal niet zover dat we 1 juli allemaal elektrisch zouden kunnen rijden, al zouden we willen.’
Hoe kijken we dan naar een pakketreis en gaan straks de bussen van de GVB dan ook niet meer rijden?
‘Het zou toch heel gek zijn als JCDecaux gaat bepalen wat een dumpprijs voor een vliegticket is?’, gaat Majoor verder. ‘Hoe kijken we dan naar een pakketreis? En waar houdt het op? Gaan straks de bussen van de GVB dan ook niet meer rijden? Bovendien vind ik het moeilijk uit te leggen dat we aan de ene kant miljarden investeren in het overeind houden van de reisbranche en de luchtvaartmaatschappijen, maar dat we straks aan de andere kant wel gaan zeggen: sorry, je mag je producten niet meer aan de man brengen.’
Samenwerking
Ook Van Swinderen zou graag willen weten wat de specifieke invulling van het begrip ‘fossiele reclame/fossiele producten’ is en welk overwegingen de gemeente maakt om sommige reclame-uitingen te weren en andere toe te laten. ‘Wij geloven dat ook hier overleg met de betrokken partijen in combinatie met actuele zelfregulering meer en een groter effect zal hebben.’
Een eenzijdig verbod leidt volgens de bvA ook niet tot de beoogde gedragsverandering. ‘Geef liever alle legale producten de ruimte om op een transparante, eerlijke en controleerbare manier te communiceren. Zo voorzie je in gelijk speelveld en ook in het zelfreinigend vermogen van de industrie op basis van behoeften en ontwikkelingen in de samenleving.’
Geef liever alle legale producten de ruimte om op een transparante manier te communiceren
Zo ziet ook Majoor het. ‘We zitten middenin een ongekende crisis, dit is niet het moment voor politiek opportunisme. Amsterdam moet een stad zijn “waar zuinig met energie wordt omgesprongen” en reclame moet “een afspiegeling van die ambitie zijn”. Laat die ambitie dan zien door voor partnerschap te kiezen en bijvoorbeeld samen te werken met partijen die zich onderscheiden op het gebied van duurzaamheid, die geweldige en krachtige initiatieven tonen op dat vlak. Het heeft mijn voorkeur deze partijen een groots podium te bieden dan dit soort symboolpolitiek te faciliteren.’
Inmiddels heeft de Metropoolregio Rotterdam Den Haag het AD laten weten over een dergelijk verbod te willen meedenken. Dat gaat nog iets breder, want ook alcoholreclames vallen daaronder.
