De documentaire die ooit het meeste indruk op me gemaakt heeft is Missing Allen (2002, Wo ist Allen Ross?). Een documentairemaker die besluit de camera zelf op te pakken nadat zijn cameraman spoorloos verdwenen is. Zijn zoektocht begint optimistisch en wordt gaandeweg naarder en eindigt - via gruwelijke sektes en kelders - in het vermoeden van de dood die je niemand toewenst.
Documentaires draaien om eerlijkheid, om echte verhalen en om experiment. Het kan ook heel anders lopen. De uitkomst is een black box. Missing Allen had een film van niks kunnen worden. Misschien was Ross aan het mediteren op een berg in India. Gevonden! Klaar. Niets aan. En juist die spanning, het feit dat het alles (of niets) kan worden, maakt het soms zoveel aangrijpender dan een zorgvuldiger geregisseerde film met een gegarandeerd spectaculaire afloop.
Ook merken kiezen steeds meer voor dit genre. Ontdaan van alle laklagen en zorgvuldig gecaste acteurs vertel je je verhaal op een volledig andere manier. Een prachtige beweging die we allemaal hoopvol zouden moeten volgen. En aanmoedigen. Na de trend van tranentrekkende testimonials van echte mensen ontstaat eindelijk ruimte voor eerlijkheid en experiment en daarmee emotie. De vier E’s maken hun entree in advertising.
Het is nog even zoeken. Porsche is met de serie mini-documentaires gaan pionieren. Zo vergelijken ze het effect een straaljager en een Porsche op je hersenen. Ze blijken dezelfde zones te activeren. Bij de straaljager heftiger dan bij de Porsche, maar toch. Boeiend en leerzaam. Ik word al misselijk in een helikopter, dus ik kan maar beter geen Porsche rijden. Porsche filmt echte experimenten. En dat is spannend. Ik denk dat ze het ook zullen uitzenden als een experiment mislukt. Ik hoop het. Want dan geloof ik die eerdere filmpjes extra. En neem ik die ietwat dubieuze wetenschapper voor lief.
Michael Moore won met Bowling for Columbine een Oscar. Hij zoekt antwoord op de vraag waarom in Amerika het aantal doden door vuurwapens zo bizar hoog is. Hij neemt aan dat het door het vrije wapenbezit komt. Hij gaat op oorlogspad, maar blijkt ernaast te zitten. Immers, in Canada heeft iedereen een wapen en dat is qua moorden vergelijkbaar met Bobbejaanland. Hij zoekt verder, van Marilyn Manson tot de makers van Southpark, en eindigt met een prachtige analyse van de Amerikaanse angsteconomie. Hij filmt zijn dwaalspoor. Nuanceert zijn aannames. Kijkers zijn deelgenoot van de totstandkoming van een nieuwe theorie. Zijn documentaire is zijn zoektocht.
Natuurlijk is Porsche niet op oorlogspad. Ze hopen op een vijfde E: een eervol effect voor hun merk. En dat is prima. Het is commercieel. Maar als we als kijker weten dat het ook zomaar een keer kan mislukken, staan we ineens naast Porsche. Aan dezelfde kant. De kant van de mensen die de afloop niet weten. En dat is wel wat anders dan dat we moeten kijken naar een merk dat een man op zijn pocherige oprijlaan een beetje viezig laat omkijken naar zijn eigen auto.
Porsche zet de toon voor een andere, kwetsbare toon. En dan volgt Dela. Dela roept het met veel bombarie: ze hebben 5 mini-documentaires gemaakt onder het motto van ’wat je meegeeft, is wat je straks achterlaat’. Waar zijn de tissues, dachten we allemaal. Want dood-docu’s zijn killing. Dela heeft goud in handen. Misschien laten ze ter dood veroordeelden aan het woord. Of ouders van kinderen die vermist zijn en dus ook geen begrafenis hebben gehad. Of kinderen die op sterven liggen of…
Nee hoor niets aan de hand. Dela houdt het feel-good. De uitgelezen partij om het over de dood te hebben gaat voor… de geboorte. Want kijk, die kinderen geef jij wat mee! En dat laat je dus achter.
Als je dood bent. Snap je? Drie keer rechts is ook links, dacht Dela.
Zo draait Dela lekker om de hete brei heen. Ze hebben 22 mensen een camera gegeven om de geboorte van hun kind vast te leggen. Daarvan maakten ze een commercial en vijf mini-documentaires.
De uitkomst is iets dat doet denken aan de weeïge moederdagcommercials van Merci chocola. Eerder een afhaker dan een inhaker. Een wereld van uitgekauwde metaforen en beloften die je nooit kan waarmaken. Er gaat niets mis, dat is zeker. Want er is geen experiment. Geen zoektocht. En dat is niet echt eerlijk. Als je een documentaire pretendeert te maken tenminste.
Dat zijn het ook helemaal niet. Dit zijn geen docu’s. Zelfs geen reportages. Het zijn open deuren. 22 unfunniest home videos.
Lieve Dela, wat ik je wil meegeven: omarm je gefaalde experiment en zet door. Pak de camera weer op en sla een nieuwe weg in. Michael Moore had het ook niet in één keer goed. Jullie zijn de drager van de grootste Emotie in ons leven. Die eerste E heb je al binnen. Nu die andere vijf nog. Wat je meegeeft is wat je straks achterlaat. Een Oscar?
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!