Je zou het gezien het optreden tijdens de coronacrisis misschien niet denken, maar de overheid doet aan scenario thinking. Dat is een methode waarbij je (ver) in de toekomst kijkt en verschillende scenario’s schetst. Bedoeld om je voor te bereiden, zodat, als zo’n scenario zich voordoet, je er goed op in kunt spelen. Veel bedrijven en organisaties gebruiken dit strategische instrument. Zo bouwt Toyota de stad van de toekomst, om de auto van de toekomst te kunnen ontwerpen. Schetst Shell al 50 jaar ‘plausible futures’, en gebruiken de Raad voor de Rechtspraak en een land als Zuid-Afrika bijvoorbeeld ook scenario thinking. Net als onze eigen overheid dus.
Pandemie al voorspeld door de overheid zelf
Vanaf de eerste golf hoor je politici constant zeggen dat ‘niemand dit heeft kunnen zien aankomen’. Bizar, want het huidige pandemie-scenario staat al jaren bijna letterlijk omschreven in de Nationale Risico Beoordeling-rapporten. Deze worden jaarlijks opgesteld in opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Ze hebben tot doel om beleidsmakers inzicht te geven in de relatieve waarschijnlijkheid en impact van de verschillende scenario’s. Inzicht dat van belang is om capaciteiten te benoemen, beleid te formuleren en prioriteiten te stellen, met als doel Nederland zo goed mogelijk voor te bereiden op verschillende soorten rampen en dreigingen. Zo lees ik.
Het ernstige scenario: gebrek aan IC-bedden
In het rapport van 2011 is er speciale aandacht voor ‘een nog niet eerder geïdentificeerd thema: Gezondheid en voedselveiligheid (denk aan nieuwe typen infectieziekten)’. Omdat men het waarschijnlijk vindt dat er een grieppandemie optreedt de komende jaren, wordt in 2011 ‘het ernstige scenario’ opgenomen.
Hierin wordt - let op - gesproken over het grootschalig gebruik van mondkapjes en gaat men ervan uit dat 58% van de bevolking geïnfecteerd wordt. De verwachting is dat dan een kleine 40.000 personen worden opgenomen en het aantal sterftegevallen ruim 14.000 zal bedragen (het aantal sterfgevallen in de huidige crisis staat inmiddels op meer dan 13.000). Dit scenario zal naar verwachting leiden tot een ernstig capaciteitsgebrek in de zorg, vooral wat betreft het aantal beschikbare bedden op de intensive care. Het valt niet uit te sluiten dat geen passende zorg kan worden geleverd aan ernstig zieke patiënten en dat dit zal leiden tot een significant aantal voorkombare sterfgevallen. Aldus het rapport.
In 2019 lijkt de urgentie van een scenario voor infectieziekten wat te zijn verzwakt; het komt niet voor onder het kopje ‘Versterkte aanpak risico’s.’
Laat het leven!
Het scenario van de huidige crisis ligt er dus al jaren. Maar waarschijnlijk ergens onderin een la. Want uit niets blijkt toch dat de overheid goed op deze crisis voorbereid is. Hoe kan dat? En wat kunnen we daarvan leren?
Het zal allemaal geëvalueerd worden, maar hierbij alvast een suggestie: ik kan mij voorstellen dat de scenario’s onvoldoende leven in Den Haag. Het valt allemaal te lezen, in een dik rapport, maar de scenario’s worden daarin verder nergens echt uitgewerkt en tot leven gewekt. Het blijft rationeel en wordt nergens emotioneel. En we weten dat ons handelen voor het overgrote deel door emotie wordt gedreven.
Scenario thinking zoals scenario thinking bedoeld is, is ook een creatieve oefening. Het is belangrijk om scenario’s tot leven te laten komen. Met behulp van verbeeldingskracht en creativiteit, kan je dat op allerlei manieren doen.
Volgens acteur Ramsey Nasr kunnen kunstenaars bijvoorbeeld een rol spelen in een crisis zoals deze, omdat zij volgens hem goed zijn in het verbeelden van scenario’s. “Het ondenkbare denkbaar maken”, aldus Nasr. En omroep BNN liet ook een prachtig voorbeeld van scenario thinking zien. In haar programma ‘2020’ uit 2004, wordt exact het huidige pandemie scenario geschetst. Patrick Lodiers interviewt erin nota bene viroloog Ab Osterhaus. Geheel nagespeeld. Maar levensecht. En dat komt binnen.
Dus overheid: gebruik (je) creativiteit! Blaas toekomstscenario’s leven in. Laat mensen niet lezen, maar voelen.
Hubert van Wensen - Business Creative bij innovatiebureau The USP Company
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!