Telkens als het debat opborrelt over het aantal communicatieprofessionals bij het Rijk is er de rituele kritiek dat communicatie er vooral is om de reputatie van de overheid en bewindslieden op te poetsen. Dat was begin deze week niet anders.
EenVandaag kwam maandag met het nieuws dat het communicatiekorps bij het Rijk onder Rutte III flink gegroeid is. De actualiteitenrubriek had de cijfers opgevraagd bij de RVD en zag dat er ruim een kwart meer communicatieprofessionals werkzaam zijn op de departementen, in totaal 811 fte’s. In 2017 waren dat er nog 633.
Aantal woordvoerders neemt flink toe
Vooral het aantal communicatieadviseurs steeg fors sinds 2017, van 99 naar148 fte, en vormt nu de grootste groep. Met publieksinformatie houden zich 115 fte bezig, een groei van een kleine 22 fte. Ook het aantal de woordvoerders nam flink toe, met ruim 20 tot 111 fte begin 2021. Daarna volgen de speechschrijvers (34,5 fte) en media-analisten (63 fte).
Bovendien huurden de ministeries ‘voor miljoenen’ strategisch communicatieadviseurs en woordvoerders in die snel inzetbaar zijn uit een zogeheten externe communicatiepool, volgens 1Vandaag ‘om ministers en staatssecretarissen in moeilijke omstandigheden te adviseren’.
De afgelopen 3 jaar werd er 64 keer een beroep op deze externe communicatieadviseurs en woordvoerders gedaan. In 2018 ging dat om een bedrag van iets meer dan 1 miljoen euro, in 2020 was dat ruim verdrievoudigd, 3,2 miljoen euro.
Navelstaren
De redenen van deze fikse stijgingen? Daar lopen de versies van uiteen. Corona speelt uiteraard een rol bij de inhuur van externen, VWS deed er het meest een beroep op
De stijging van vaste fte’s heeft een andere achtergrond. Tegen 1Vandaag betoogde hoogleraar communicatie aan de Radboud Universiteit José Sanders niet alleen dat mensen meer middelen hebben om met de overheid te communiceren, wat meer druk oplevert en waarvoor meer communicatieprofessionals nodig zijn.
Ze kwam daarnaast met een minder wetenschappelijke verklaring. De hoogleraar heeft ook de ‘indruk’ dat de ministeries ‘meer bezig zijn met “past de boodschap in ons eigen verhaal?” dan met de vraag: begrijpen de burgers onze boodschap nou ook echt?'
Ingehuurd
De Rijksvoorlichtingsdienst voert andere redenen aan. De dienst verklaart de stijging allereerst door het opnemen van tijdelijke ingehuurde communicatiemedewerkers met een dienstverband van 1 jaar of langer, zoals jaarcontracten en ingehuurde externen. Die zaten voor 2020 nog niet in de cijfers.
Om hoeveel fte’s dat gaat meldt de RVD echter niet, en op het oog lijkt deze toegevoegde groep ook niet zo heel groot. Zo is de toename van 2019 - toen ze niet in de cijfers zaten - naar 2020 met zo’n 4 procent helemaal niet zo fors als bijvoorbeeld het jaar ervoor.
Als andere reden voor stijging van het aantal fte’s noemt de RVD drie keer in verschillende bewoordingen dezelfde oorzaak; de toegenomen communicatie veroorzaakt door sociale media waardoor inwoners meer vragen voorleggen. Ook stelt ‘de huidige tijd‘ hogere eisen aan communicatie. Er is meer aandacht voor kwaliteit en toegankelijkheid,
De toename van het aantal bewindspersonen leidt ook tot meer communicatiewerk: meer woordvoering onder andere en meer contact met bedrijven en burgers.
Interne pool
Opvallend is dat de RVD in zijn reactie op zijn site ook een stuk tekst heeft opgenomen over de Rijksbrede Interne Communicatiepool met ambtelijke communicatieprofessionals die binnen het Rijk gedetacheerd kunnen worden. Ze spelen geen enkele rol in de verslaggeving van EenVandaag en zijn ook geen verklaring voor de toename van de fte’s.
Waarom staat het daar zo plompverloren?
In de laatste zin wordt dat duidelijk: de pool is volgens de RVD namelijk ‘ook een instrument om de externe inhuur zoveel mogelijk te beperken’. Daar lijkt de Rijksvoorlichtingsdienst toch even iets van zijn jasje te willen slaan, zich even vooral om zijn reputatie te bekommeren. Precies het beeld dat het niet wil achterlaten.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!