Ik zou als journalist niet 'embedded' naar Afghanistan gaan. Zeker na het zien van 'De Leugen Regeert' gisteravond is het mij duidelijk geworden dat de voorlichtingsdienst van het ministerie van Defensie buitengewoon behendig de media gebruikt om de militaire inzet in Afghanistan naar politiek en publieke opinie positief in te kleuren. Voorlichter Robin Middel draaide daar aan tafel bij Felix Meurders ook niet om heen. Vanuit mijn professie heb ik buitengewoon veel respect voor de voorlichters bij Defensie die journalisten paaien met een leuk reisje naar Uruzgan en ze vervolgens precies alle opgepoetste Hollands Glorie laten zien die zo goed past in het politieke spel in Den Haag. Het verhaal van de opbouwmissie. Als mediaconsument weet ik nu wel dat we bezig zijn om het onderwijs weer op gang te krijgen, de infrastructuur te verbeteren en als Florence Nightingale's pleisters plakken in het plaatselijke hospitaal. Gelukkig had NOVA deze week nog wat door defensie aangeboden oud gevechtsmateriaal achter de hand, anders zou Nederland echt gaan denken dat niet HET leger maar het Leger des Heils naar Kamp Holland was gestuurd.
De 'embedded' -journalistiek is een uitvinding van de Amerikanen. Die vonden dat in de Vietnam-oorlog de journalisten te veel als lastige horzels rond de strijdkrachten zoemden en thuis politiek en publieke opinie mobiliseerden in de oorlog tegen de Vietcong. Geperfectioneerd werd deze vorm van militaire propaganda pas in 1991 toen bij de Amerikaanse bevrijding van Koeweit en de aanval op Irak er alleen nog grote propagandashows werden gehouden met mediagenieke generaals en gecontroleerde bezoeken aan het front. Live op CNN.
Bij de oorlog daarna in het voormalige Joegoslavië konden de media gemakkelijk van frontlinie naar frontlinie trekken en hun verhalen optekenen. In het boek "De achterkant van de maan" beschrijft de voormalige defensievoorlichter Bert Kreemers zeer fraai hoe er binnen de defensieorganisatie altijd wel weer iemand te vinden was die dwars door de strategische woordvoering heen zijn eigen show opvoerde. Hilarisch en dramatisch was natuurlijk het relaas van de brave overste Karremans die na de massamoord in Srebenica de aanwezige journalisten meedeelde dat er in Joegoslavië geen 'good guys en bad guys' waren en dat de massamoordenaar Mladic en zijn mannen 'uitstekende militairen' waren.
In Afghanistan heeft defensie van het begin af aan voor een andere strategie gekozen. Journalisten worden met regelmaat vanaf Eindhoven ingevlogen om verslag te doen van het werk van 'onze jongens' in Uruzgan. Wat dat betekent kunnen we ondermeer vandaag lezen in een speciaal dossier op deze site van het NOS Journaal: http://www.nos.nl/nosjournaal/dossiers/afghanistan/factsheet_embedded_jo... .
Opmerkelijk vind ik dit antwoord van NOS journalist Jeroen de Jager op de vraag of er censuur is onder de ‘embedded-regeling’: ‘Dat wordt in elk geval wel af en toe geprobeerd. Zo wilde defensie liever niet dat het Journaal beelden uitzond van de overdracht van drie gevangenen aan de Afghaanse autoriteiten. Die beelden deden volgens defensie te veel denken aan de gevangenen op Guantanamo. Dat zou slecht zijn voor het imago van de missie.’
Tijdens ‘De Leugen Regeert’ was er ook een fragment uit het RTL Nieuws te zien waarin verslaggever Jaap van Deurzen een reactie vraagt aan een opgewonden plaatselijke leider op een militaire actie van de Nederlandse troepen waarbij burgerslachtoffers vielen . De Afghaan haalt hard uit en ziet vervolgens tot zijn verbijstering dat de verslaggever wordt meegevoerd door de Nederlandse defensievoorlichter die ineens haast kreeg. Ze moeten daar in Afghanistan toch echt denken dat we een gecontroleerde staatsomroep hebben naar Taliban-model bij het zien van een dergelijk optreden van een Nederlandse militair. Ik verbaas mij dan ook hoe gemakkelijk de Nederlandse media zich aan de ‘embedded-regeling’ onderwerpen en zich laten gebruiken om politieke steun te verwerven voor de voortzetting van de Afghaanse missie.
Gereputeerde oorlogsverslaggevers als Hans-Jaap Melissen (Wereldomroep) en Arnold Karskens (Nieuwe Revu) weigeren principieel om ‘embedded’ Kamp Holland in te gaan. Zij willen het echte verhaal van de oorlog optekenen, met hoor en wederhoor en het voelen en proeven van het oorlogsgeweld. Nodig om het juiste beeld te krijgen.
Defensie gaat wel heel ver in haar restrictieve beleid. Deze week mocht de NOS bijna 3 maanden oude gevechtsbeelden uitzenden, gemaakt door een defensiemedewerker, die lieten zien dat we niet alleen scholen verven en babyvoeding afleveren in ziekenhuizen. Hier zagen we de echte oorlog. Voor het eerst en toen werd het ook duidelijk hoe professioneel de Nederlandse troepen hun werk doen. Een dag later maakten nota bene Nederlandse militairen op Radio 1 bekend dat ze blij waren dat Nederland nu ook eens te zien kreeg wat er echt aan de hand is en dat er niet een brigade hulpverleners in Uruzgan paraat staat.
Natuurlijk zijn er risico's bij een wat meer open communicatie. Dat er controle is en moet zijn op het doorgeven van strategische details is onomstreden, maar maak het de media niet zo gemakkelijk. Als de dames en heren zo graag naar het front willen dan hoort daar een risico bij en het kan niet zo zijn dat Nederland niet mag weten dat er in Afghanistan op dit moment vooral een gevechtsmissie gaande is en dat we samen met de Gurkha-frontstrijders uit Nepal nu serieus oorlog gaan voeren. Journalisten invliegen en ze veilig verbergen in speciale containers, ze nasi laten eten, een beetje laten surfen op Geen Stijl en vooral laten zien hoe goed we luiers kunnen verschonen en schoolpleinen aanvegen is slim van Defensie. De Nederlandse media hebben hun reisje, de meisjes en jongens lopen geen risico en Defensie zorgt voor de beelden. Wie is er nou dom?
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!