Het NRC betuigt spijt over het onthullen van de verblijfplaats van Benno L. en staatssecretaris Teeven bekritiseert de rol van de krant, zo valt deze week in de koppen te lezen. Maar wat is de rol van de andere hoofdpersonen en wat speelde er zich de laatste dagen voor deze onthulling af achter de schermen? Het demasqué van de verblijfplaats van Benno L. zou het gevolg zijn van een misverstand tussen de krant en de gemeente. De krant publiceerde omdat "de redactie signalen had gekregen dat de burgemeester van Leiden de woonplaats van Benno L. sowieso die zaterdag bekend zou maken". In de krant zou hij het besluit om Benno L. in Leiden te huisvesten hebben willen toelichten. Dit bleek niet juist. De gemeente gaf de persconferentie omdat ze er vanuit ging dat de krant sowieso ging publiceren. Weer onjuist. Als je te maken hebt met zo'n delicate kwestie, dan zou je toch mogen verwachten dat alle belangen en factoren tot in detail worden gewogen en dat alle feiten dubbel worden gecheckt? Hoe kan het dan toch zo fout gaan? Wat nu volgt is een poging de gebeurtenissen te reconstrueren. Nota bene: deze reconstructie is gebaseerd op vermoedens, niet op feiten.
Essentiële vragen
Wanneer er een mediaverzoek binnenkomt bij een pr-bureau, dan vindt er altijd eerst een inventarisatie plaats van het verzoek. Het gaat dan om heel basale maar essentiële vragen, zoals: ken ik deze journalist, wat is zijn of haar achtergrond, wat is de aard van het verzoek, wat is het belang van het artikel et cetera. Vervolgens maak je een inschatting van de kansen en bedreigingen van een artikel en in hoeverre je je boodschap over de bühne gaat krijgen. Heb je die achtergrondinformatie duidelijk in beeld, dan ga je met de informatie – en indien mogelijk een advies - naar de klant. Dit is de normale gang van zaken bij de meeste pr-bureaus en het gaat hoogstwaarschijnlijk bij een afdeling voorlichting van een gemeente niet heel anders.
In de zaak Benno L. moeten er meteen al flink wat alarmbellen zijn gaan rinkelen. Het is immers een politiek zeer gevoelige kwestie, die garant staat voor maatschappelijke onrust. Toen de burgemeester werd gevraagd zijn beweegredenen toe te lichten in een interview, kan het niet anders zijn dan dat hij terstond zijn adviseurs ontbood. Wat er vervolgens gebeurt, is het afwegen van belangen. De eerste vraag is: gaan we meewerken aan het artikel of niet? Wil je deze vraag kunnen beantwoorden dan moet je een inschatting maken van de kans dat dit nieuws op korte termijn sowieso uitlekt en wat de (reputatie)schade gaat zijn als dat gebeurt. Daarnaast moet je rekening houden met het maatschappelijk belang en het individueel belang van de betrokkenen zoals Benno L. en de burgemeester. Ik kan mij voorstellen dat er behoorlijk wat spannende gesprekken en telefoontjes zijn gevoerd in een zeer kort tijdsbestek. De vraag is: in hoeverre heeft de gemeente hier de regie en verantwoordelijkheid genomen en hoeveel is het NRC in dit geval eigenlijk te verwijten?
Publiciteitsgeil of gebrek aan professionaliteit?
De burgemeester en zijn voorlichter hadden kunnen weten dat de vestiging van Benno L. in Leiden niet direct het nieuws zou halen. De Volkskrant had immers het artikel al geweigerd. "De Volkskrant wil geen heksenjacht ontketenen," zou hoofdredacteur Philip Remarque gezegd hebben. Waarom zou een andere, zichzelf respecterende kwaliteitskrant hier dan wel zijn vingers aan willen branden? Dat is een vraag die je als adviseur of voorlichter op dat moment zeker moet stellen. Publicatie werd pas onvermijdelijk toen de burgemeester zijn beweegredenen om Benno L. te huisvesten wilde toelichten. Waarom zocht men hals over kop de publiciteit? Misschien speelde er iets anders? Lag er een politiek motief ten grondslag aan het geven van de persconferentie? Was het gewoon onervarenheid, knulligheid en een gebrek aan professionaliteit? Of wilde de burgervader iets te graag door Pauw & Witteman worden uitgenodigd? Het zorgde hoe dan ook voor een pr-catastrofe voor de sleutelstad.
De adviseurs van de gemeente hadden zich van tevoren beter op de hoogte moeten stellen van de status van de freelance journalisten. Als je de burgemeester blootstelt aan een interview over zo'n beladen onderwerp, dan is het niet meer dan normaal dat je de interviewers aan een grondige screening onderwerpt. Wie zijn deze mensen en zijn zij wel bevoegd om een dergelijk gevoelig onderwerp op te tekenen voor een kwaliteitskrant? Als voorlichter moet je hier bijzonder kritisch op zijn. Houden de journalisten zich wel aan de journalistieke mores op dit gebied? Met een paar gerichte vragen krijg je hier eenvoudig antwoord op, maar het lijkt erop dat deze basisprincipes steeds verder naar achteren zijn geschoven in de discussie. Er moest gepubliceerd worden, zo leek ook al vooraf vast te staan bij de gemeente.
Geen commentaar
Gezien de gevoeligheid van het onderwerp had de burgemeester een beroep kunnen doen op de journalisten om niet te publiceren, of hem in ieder geval de kans te geven om het nieuws na overleg met alle betrokkenen op een door hemzelf bepaald tijdstip naar buiten te brengen. Hoe vaak wordt bij overheidsinstellingen geen commentaar gegeven over 'zaken van individuele gevallen'? Daar had de burgemeester zich ook nu – in ieder geval kortstondig - op kunnen beroepen. Als het nieuws zou zijn gelekt dan had hij er weliswaar alsnog op in moeten gaan, maar wie zegt dat dit was gebeurd als er gedegen overleg was geweest?
Het lijkt dat er niet goed is doorgevraagd over de beweegredenen voor de publicatie, over de insteek van het artikel en nog belangrijker: over tijdelijke dispensatie om de belangen van de betrokkenen gedegen in kaart te brengen zodat er maatregelen getroffen konden worden. Als krant wil je natuurlijk een primeur hebben en geen kostbare tijd verloren laten gaan, maar in hoeverre was dat hier al van toepassing? Had het NRC gepubliceerd als de gemeente geen persconferentie had belegd? Waren er al andere media die hier lucht van hadden gekregen? Is men niet te snel in de paniekmodus geschoten? Zag men wellicht een pr-kans in deze crisissituatie? In hoeverre zijn hier de belangen van Benno L., de slachtoffers en de buurt afgewogen? Prangende vragen...
Pr-advies
Voor de buitenwereld lijkt het nu alsof de gemeente koste wat kost de regie wilde houden over de situatie, maar uiteindelijk paniekvoetbal is gaan spelen om gezichtsverlies te voorkomen. De kranten staan te popelen om elkaar de morele maat nemen, maar het zou zomaar kunnen zijn dat haast het hier heeft gewonnen van zorgvuldigheid. Hoe het ook zij, de gevolgen zijn desastreus voor de betrokkenen. Benno L. kan nu met geen mogelijkheid meer in Leiden gehuisvest worden, zijn slachtoffers zijn weer op een negatieve manier met hun trauma geconfronteerd en de burgervader komt naar voren als iemand die de regie over de situatie uit handen heeft gegeven. Geen goede pr voor de stad Leiden. Als Leids pr-bureau bied ik bij dezen geheel vrijblijvend mijn diensten aan, om dit soort pr-rampen te voorkomen in de toekomst. Belt u mij, meneer Lenferink?
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!