Ronald Giphart maakte in een interview zijn worsteling met het woord lekker op een onmiskenbare manier duidelijk. Als zijn vrouw uren in de keuken heeft gestaan om een maaltijd te bereiden en hij kwalificeert die dan als 'ja, lekker'... tja, dan is huize Giphart te klein. Van een schrijver van zijn kaliber mag je verwachten dat z’n vocabulaire rijk genoeg is om de uitstekende smaak van een gerecht te duiden. Maar er is verdomd weinig keus. Veel meer keuze dan ‘lekker’ of ‘heerlijk’ is er eigenlijk niet in de Nederlandse taal.
Een snelle screening van de synoniemen: Smakelijk is matig lekker. Delicieus is aanstellerij. Appetijtelijk nog erger. Zalig is letterlijk en figuurlijk voor pasen. Verrukkelijk is een mooi woord. Maar ik vrees dat velen met mij dan de bepaald niet aantrekkelijke kop van de schrijver van ‘Het Leven is Vurrukkulluk’ voor zich zien. Sorry meneer Campert, maar lekker is anders. Neem dan het Engels: tasty, delicious, appetizing, yummy, delightful, exquisite, heavenly, luscious… wat een rijkdom.
Zou het gebrek aan termen voor ‘lekker’ iets zeggen over onze Calvinistische volksaard? Het valt op dat elk woord wat ‘lekker’ overstijgt een bijsmaak van aanstellerij heeft. Is écht lekker een overbodig begrip voor ons nuchtere volkje? Als afstammelingen van ‘De aardappeleters’ was eten vooral koolhydraten stapelen. Eten wat de pot schaft en als voor- en nagerecht de een of andere heer danken dat er überhaupt wat te nassen was. Motto: vooral níet genieten!
Woordinflatie
Bijkomend dingetje is dat ‘lekker’ als bijvoeglijk naamwoord te pas en te onpas wordt gebruikt. Lekker is vooral een lekker woord, dat je bijna overal voor kan gebruiken: ‘Lekker weertje. Lekker geslapen. Lekker puh. Lekker bezig. Lekker lang. Lekker ding. Lekker niks.’ ‘Lekker’ lijdt aan woordinflatie. En... daar komt-ie: ‘Dat is het lekkere van Albert Heijn.’ Als de grootgrutter niet expliciet over heerlijk eten communiceert, wat is dan precies het lekkere van Albert Heijn? Mijn punt: ‘lekker’ verdient meer.
De afgelopen decennia zijn er gelukkig wel wat barsten in onze Calvinistische kookpot ontstaan. Een klein kereltje uit Drenthe, Bartje, sprak in een tv-serie met giga-kijkcijfers de beroemde woorden: “Ik bid nie veur brune boon’n.” Die uitspraak heeft Nationale Canon gehaald. Een blijk van erkenning voor deze moedige daad van verzet tegen smakeloos en fantasieloos eten. Generaties na Bartje gebeuren er, door een veelheid aan invloeden, heel mooie dingen in de keukens binnen onze landsgrenzen. Toch laat het laatste onderzoek van Sanoma over eet- en koopgewoonten zien dat onze roots zich nog steeds laten gelden: ‘snel’ en ‘aanbiedingen’ zijn de belangrijkste aanjagers van koopbeslissingen.
Wat de boer niet kent
Albert Heijn heeft zich een tijdlang ingezet om Nederland lekkerder te laten eten. Dankzij Appie eten we kiwi’s, avocado’s en ananas. Een kookboek uit 1987 met de titel ’Twaalf maanden lekker eten’ zegt het letterlijk. Het boek vertelt over het belang en de smaak van vers en er worden smaak-combinaties in aangedragen die compleet nieuw waren. Leuk weetje: Hans Moltzer, creatief van FHV, het toenmalige bureau van AH, tekende voor het boek (samen met Anneke Ammerlaan, food specialist). Lekker eten in boekvorm is geen reclame, maar een missie. Een gewaagde stap ook, want wat de boer niet kent dat vreet ie niet. En dat koopt ie niet, denkt de grootgrutter daar direct bij.
Tesco
In Engeland, niet per se beroemd om zijn vooraanstaande keuken, durven en doen supermarkten veel meer als het om lekker eten gaat. Neem Tesco met de heerlijk aanstekelijke campagne 'Food Love Stories'. Ziet er meer dan fantastisch uit. Ja, natuurlijk klinkt alles beter in het Engels; Food Love Stories. Zou zo maar een film, nee een kaskraker, kunnen zijn. Dat likkebaardend lekker en effectief hand in hand kunnen gaan, laat Marks & Spencer al jaren zien, in duidelijke M&S culinaire identiteit. ‘Lekker’ verdient daar meer, ook aan de kassa.
Welke Nederlandse super durft de pure liefde, romantiek, schoonheid en kunst van lekker koken en nog lekkerder eten te claimen en geeft het woord lekker weer de lading die het verdient? Het culinaire voortouw nemen heeft er mede voor gezorgd dat AH de onmiskenbare markt- en kwaliteitsleidende supermarkt werd. Een uitstekende rol voor een grote supermarktketen. De markt aanvoeren en leiden naar beter eten... want van alleen maar gemakkelijk en goedkoop wordt niemand beter.
Gert Jan Timmer is managing partner bij Chuck Studios
Reacties:
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!