Tekst: Tom De Bruyne
Het probleem met intelligentie is dat intelligente mensen altijd vol twijfel zitten en domme mensen (of oplichters) vol zelfvertrouwen. Omdat we voor bijna alle beslissingen in ons leven over onvoldoende informatie beschikken, baseren we ons oordeel het liefst op mensen die ten minste de illusie kunnen creëren dat zij wel weten waar ze het over hebben. Op zich is er ook niets mis met het aan derden outsourcen van denkkracht over – ik zeg maar wat – hypotheken, huizen, beleggingen, vakantiebestemmingen, restaurant- of filmkeuzes. We hebben simpelweg niet de tijd en de competentie om alles zelf uit te zoeken.
Maar hoe weet je dan op wie je kunt vertrouwen? Een expert kan uiteindelijk een nietsnut blijken te zijn die gewoon heel goed kan bluffen. Of een oplichter die er veel belang bij heeft om jou in de richting van een gewenste keuze te duwen. Voor wie je professioneel bezig is met hoe beïnvloeding werkt, is het soms hilarisch om naar ‘expert performances’ te kijken. Sommige mensen zijn echt heel goed in de illusie wekken dat ze heel goed weten waar ze het over hebben. Van de houding, tot de kleren, tot het doordachte brilmontuur. Van de businesslingo die ze kiezen, tot de achteloze verklaring waarom iets waar moet zijn, waardoor je denkt: Geen idee waar hij het over heeft, maar het klinkt redelijk. Ik noem dat machtstheater.
De beste shortcut
Omdat ons brein het liefst zo veel mogelijk keuzes afhandelt zonder erover na te hoeven denken, gebruik het de observatie ‘die persoon heeft zelfvertrouwen’ als shortcut voor ‘die persoon zal wel weten waar hij of zij het over heeft’.
Hoe dan wel betere beslissingen te nemen? Auteur en voormalig derivatenhandelaar Nassim Taleb argumenteert dat de beste shortcut voor een goed advies volgt op de vraag of iemand ‘skin in the game’ heeft. ‘Skin in the game’ heeft te maken met accountability; kan de persoon in kwestie zelf negatief worden geraakt als zijn of haar advies faalt? Heeft de persoon in kwestie zelf geld, reputatie, tijd en toekomst op het spel gezet omdat hij honderd procent vertrouwen heeft in zijn oordeel? Vooral dit laatste is een zeer bruikbare shortcut.
Om deze reden is het dan ook volstrekt absurd wanneer ceo’s driehonderd keer meer verdienen dan gewone medewerkers; zij hebben immers geen skin in the game. Ze profiteren misschien wel van een mooie bonus wanneer ze goed werk leveren, maar worden niet gestraft wanneer ze slecht werk leveren. Sterker nog, sommigen presteren het zelfs om een bonus te pakken terwijl het bedrijf in zwaar weer zit. Ik zit als ondernemer met mijn reputatie, mijn kapitaal, mijn pensioen en mijn huis in mijn onderneming. Als ik mijn reputatie verkloot, kan ik de bijstand in. Dat zorgt ervoor dat ik er ontzettend veel belang bij heb om goed werk te maken. Dat is ‘skin in the game’ hebben.
------------------
Zie De Bono "Mechanism of Mind" in het Nederlands vertaald "Denken over Denken"
Verbijsterend en beangstigend hoe weinig mensen kennis hebben van dit mechanisme, eigen aan de evolutie en besluitvorming.