8 adviezen om te zorgen dat de media een opiniestuk wél plaatsen

Door Janneke van Heugten, mediaplatform VIDM

Het schrijven van een opiniestuk is een mooie kans op een groter bereik. Een klein percentage van de ingezonden opiniestukken wordt echter maar geplaatst. Iedere krant heeft weer zijn eigen eisen. Gelukkig zijn er ook veel overeenkomsten. De belangrijkste tips voor het schrijven van een opiniestuk op een rij, zodat jouw (volgende) opiniestuk wel geplaatst gaat worden:

1. Begin met een stelling
   Een opiniestuk moet een stelling bevatten. Begin door een kop te bedenken waar de lezer het eens of oneens mee kan zijn. Stel geen vraag in de kop. Zorg dat in je kop een veel gebruikt zoekwoord met betrekking tot dit onderwerp staat. Of een woord wat al als hashtag op Twitter wordt gebruikt.
   Schrijf een stelling op en drie argumenten. Gebruik concrete en actuele voorbeelden die je stuk levendig maken. Voorbeelden zorgen voor herkenbaarheid en raken mensen meer dan een theoretische uitleg. Geef antwoord op de vraag wat er door wie veranderd moet worden.
2. Onderwerp kiezen: niet te breed
   Wil je dat je opiniestuk in een landelijk dagblad wordt geplaatst? Zorg er dan voor dat je onderwerp interessant is voor een breed publiek. Een stuk over wereldvrede of onrecht zal niet snel boeien. Een stuk over waarom je geen orgaandonor zou moeten zijn, doet meer wenkbrauwen bewegen.
   Vergroot je kans op plaatsing door voor een deelonderwerp te gaan. Een te breed stuk wordt snel wollig en oninteressant. Laat je stuk door kritische mensen lezen, die niets met jouw vak te maken hebben. Het liefst door mensen die de krant lezen waar jij het stuk naartoe gaat sturen. Als je in jouw opiniestuk reageert op het nieuws hoef je minder uit te leggen. Haak je met jouw onderwerp niet in op de actualiteit? Dan maakt je opiniestuk minder kans om geplaatst te worden. Zorg dat de context helder is.
3. Sterke openingszin!
   Open je opiniestuk met een verrassend voorbeeld of een pakkende metafoor. Begin je stuk niet met bekende feiten die al uitgekauwd zijn. Openen met ‘Terwijl hij zijn laatste adem nog moest uitblazen, werden zijn organen al verwijderd’ zal de lezer nieuwsgierig maken dan ‘Volgens cijfers van de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) is er nog altijd een tekort aan donoren.’ Kijk ook kritisch naar de openingszinnen van de andere alinea’s. Nodigen ze uit om verder te lezen?
4. Aantrekkelijke schrijfstijl: niet afstandelijk, wél metaforen, géén containerbegrippen
   Simpel gezegd begint het stuk met een stelling, daarna volgen de argumenten en je sluit af met een conclusie. Een opiniestuk is geen poëtisch hoorcollege. Een goed leesbaar stuk is geschreven in spreektaal. Alsof je het uitlegt aan vrienden die niets van jouw vak weten. Schrijven in ‘ik-vorm’ zie je soms langskomen, maar is eigenlijk alleen voorbehouden aan vaste columnisten. Voer geen campagne, maar zet de lezer op scherp. Debatteer zonder het onderwerp loodzwaar te maken. Wees niet te afstandelijk, laat gerust zien dat je bijvoorbeeld boos of bezorgd bent. Sla echter geen gefrustreerde toon aan.
   Het gebruik van een metafoor, een herkenbare vergelijking, maakt meer duidelijk dan strooien met cijfers. Zorg dat de metafoor passend is en niet voor afdwaling zorgt.
   Vermijd containerbegrippen zoals ontwikkeling, groei, duurzaamheid en kwaliteit. Dat maakt je tekst al snel saai en weinig prikkelend. Een opiniestuk vol nuances en verzachtende termen zal niet overtuigen en niet geplaatst worden. Heb je het stuk klaar? Hak alle zijweggetjes uit je tekst. Houd het thema centraal. Zorg dat de feiten kloppen.
5. Jouw profilering als deskundige
   Door het delen van een duidelijke mening en een sterke onderbouwing laat je zien dat je deskundig bent op het onderwerp. Benoem ook dat je een expert bent en toon dat aan. Als het stuk wordt geschreven door twee personen die qua achtergrond een verrassende combinatie maken, zal het eerder geplaatst worden.
6. Heb een goede profielfoto paraat
   Of je ook beeldmateriaal moet aanleveren, verschilt per krant. Als je jouw opiniestuk aanbiedt aan NRC Handelsblad vragen ze je om een rechtenvrije foto mee te sturen, omdat zij bij de ingezonden artikelen een portretfoto van de auteur(s) plaatsen. In nrc.next plaatsen ze weer geen foto’s van auteurs. Bij een kort stuk wordt minder snel een foto geplaatst. De redacties van opiniepagina’s ontvangen de foto’s het liefst als jpg-afbeelding met een hoge resolutie, als attachment bij de e-mail gevoegd.
7. Lengte opiniestuk; lang betekent hogere eisen en minder kans op plaatsing
   Kortere stukken maken meer kans op plaatsing. Er is altijd wel een hoekje op de opiniepagina over dat snel gevuld moet worden. De ruimte voor langere stukken al langer van tevoren volgepland. Er is ook meer concurrentie bij langere stukken. Aan een langer stuk zal de redactie meer eisen stellen op het gebied van structuur, argumentatie en stijl.
   Een stuk van 250 woorden is een kort stuk en prima geschikt om kort te reageren op het nieuws. 500 woorden is een kanttekening bij het nieuws. Een standaard opiniestuk bevat rond de 650 woorden.
   Stukken die nog dieper op het onderwerp ingaan kunnen maximaal 1.200 woorden bevatten. Dan spreek je van een essay, dat een hele krantenpagina beslaat. De kans op plaatsing is dan wel minder groot. Een essay moet, naast de perfecte opbouw, argumentatie en stijl, ook uitblinken in originaliteit.
8. Exclusief aanbieden
   Bied je stuk maar aan één krant aan. Als je jouw stuk gelijktijdig aanbiedt aan meerdere kranten, maak je geen vrienden bij de redactie. Maak duidelijk dat je het exclusief aanbiedt. Pas als je een ‘nee’ hebt teruggekregen van bijvoorbeeld de Volkskrant, kun je het bij Trouw gaan aanbieden.

Misschien een open deur, maar te belangrijk om niet te noemen. Is je opiniestuk geplaatst? Laat dit dan zien via social media.

Janneke van Heugten is oprichter van Mediaplatform VIDM.