In een vonnis dat gisteren (28 november) is gepubliceerd, deed de Rechtbank Noord-Holland een uitspraak met betrekking tot gebruik van een stockfoto. De rechter oordeelde dat er geen sprake was van auteursrecht op de foto, een oordeel dat in dit verband weinig voorkomt.
Gang van zaken
Iedereen kent ze inmiddels wel, partijen als Getty Images en Masterfile die namens fotografen websites sommeren om gebruik van een foto te staken. Vaak gebeurt dit bij monde van een advocaat die per brief, naast het verbod tot gebruik van de foto (auteursrecht), een hoge licentievergoeding (schade) vordert samen met de gemaakte advocaatkosten (buitengerechtelijke kosten). In praktijk wordt de foto veelal verwijderd en ontstaat er discussie over de hoogte van de vergoeding die de websitehouder zou moeten afdragen. Een rechthebbende op een foto heeft namelijk in het geval er sprake is van onrechtmatig gebruik van een foto recht op de volledige advocaatkosten (behoudens de redelijkheidstoets). Het is een eenvoudig businessmodel, want tegenwoordig zoek je tamelijk simpel het internet af om te controleren of een foto door een ander wordt gebruikt. Hiervoor is geen ingewikkelde software (meer) nodig, zie bijvoorbeeld Google Image Search.
Auteursrechtinbreuk?
Bij dit soort kwesties wordt vaak voorbijgegaan aan de materiële (rechts)vraag. De websitehouder verkeert meestal in de veronderstelling dat de fotograaf auteursrecht heeft op de foto, omdat hij de foto immers niet zelf heeft gemaakt en de foto ergens van het internet heeft geplukt. Echter, op lang niet alle foto’s hoeft auteursrecht te rusten. Om een foto in aanmerking te laten komen voor auteursrechtelijke bescherming moet er sprake zijn van een zogenoemd “eigen, oorspronkelijk karakter” en dient de foto een “persoonlijke stempel van de maker” te dragen. Dat het voortbrengsel een eigen, oorspronkelijk karakter moet bezitten, houdt kort gezegd in dat de vorm niet ontleend mag zijn aan die van een ander werk (het mag niet te veel lijken op een ouder werk). De persoonlijke stempel zit hem in het gegeven dat er sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes.
Geen sprake van auteursrecht
Op laatstgenoemd punt strandde het betoog van Masterfile. Zij spande een juridische procedure aan tegen een websitehouder die een foto had gebruikt van een temperatuurmeter van een auto. De foto betreft een duidelijke close-up. Hierbij kan de fotograaf lang niet altijd voldoende creatief te werk gaan (wat aldus wel een vereiste is om in aanmerking te komen voor auteursrechtelijke bescherming). De rechter oordeelt dan ook als volgt:
“De foto betreft een natuurgetrouwe zo duidelijk en correct mogelijke close-up van een temperatuurmeter in een auto. Dat daarbij variaties mogelijk zijn in de belichting, afstand en hoek, zoals door Masterfile en Mediapro ter zitting naar voren is gebracht, is naar het oordeel van de kantonrechter onvoldoende om te kunnen spreken van een oorspronkelijk werk. Daarvoor is meer nodig. Bij vrijwel iedere foto zal iemand, voor zover dat niet door de camera automatisch wordt gedaan, de belichting, afstand en hoek moeten instellen, maar daarmee draagt de foto nog niet het persoonlijk stempel van de fotograaf. Dat is pas het geval als de keuzes die worden gemaakt in een foto resulteren, die zich zodanig van andere foto’s onderscheidt, dat daaraan is af te zien dat de fotograaf persoonlijke keuzes heeft gemaakt. Desgevraagd hebben Masterfile en Mediapro ter zitting niet concreet gesteld en/of onderbouwd in welke aspecten - die op een persoonlijk stempel van de maker zouden kunnen duiden - de onderhavige foto zich onderscheidt van andere, door andere fotografen gemaakte foto’s van een dashboard of meer specifiek een temperatuurmeter in een auto.”
Met andere woorden: de stockfoto is onvoldoende creatief. Dat geldt voor veel stockfoto’s van willekeurige voorwerpen waaraan weinig creativiteit is af te zien. Vergelijk het werk van een reproductiefotograaf die een kunstwerk zo getrouw en objectief mogelijk dient weer te geven en dus zo min mogelijk eigens toevoegt.
Beoordeel de foto
Wanneer een websitehouder wordt aangesproken door een fotograaf doet hij er goed aan om allereerst te bezien of er niet soortgelijke foto’s op het internet zijn gepubliceerd van eerdere datum. Dit kan zoals opgemerkt door gebruik van Google Image Search. Indien men een oudere foto vindt, strandt het beroep op het auteursrecht van een fotograaf (omdat het eigen oorspronkelijk karakter ontbreekt). Mocht die zoektocht geen positieve uitweg bieden, dan zal moeten worden gekeken naar de mate van creativiteit die gemoeid is met het maken van de foto. Het enkel aanpassen van belichting, afstand en hoek van de camera is onvoldoende om creativiteit in auteursrechtelijke zin aan te tonen.
Opgemerkt dient te worden dat hoger beroep kan zijn ingesteld tegen deze uitspraak. Dan zou er opnieuw worden gekeken naar de zaak en zou een rechter anders kunnen oordelen, nu het oordeel bij dit soort kwesties subjectief is van aard.
De websitehouder in deze zaak mag de foto gewoon blijven gebruiken en zijn advocaatkosten à 7.294,92 euro dienen te worden betaald door Masterfile.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!