Overheid vraagt op meer dan 100 manieren toestemming voor volgcookies

Door Marjolein van Trigt

Twintig procent van de overheidsdomeinen vraagt toestemming om bezoekers te volgen. Dat blijkt uit onderzoek van de Internet Cleanup Foundation. Een deel van de cookiebanners werkt niet goed en laat ook bij weigering volgcookies door.

Op de onderzochte 1911 overheidsdomeinen vond de Internet Cleanup Foundation 394 keer een cookiebanner. ‘Er wordt op meer dan 100 verschillende manieren om toestemming gevraagd, daarna zijn we gestopt met tellen,’ schrijft de stichting. Per banner zijn er ook nog eens variaties in positionering, teksten, instellingen en stijl. 

Problematischer is dat een groot deel van de banners de bezoeker probeert te verleiden om volgcookies te accepteren. Zo vereist het weigeren van cookies bij 23 procent van de banners meer handelingen dan het accepteren. Dit valt onder de zogeheten 'dark patterns', technieken om mensen een bepaalde richting opduwen die ze niet op willen.

De Autoriteit Persoonsgegevens beschrijft hoe duidelijke cookiebanners eruit horen te zien. De toezichthouder kondigde onlangs aan te gaan handhaven en zo nodig een boete opleggen als er sprake is van misleidende cookiebanners. 

Opruimacties

Nog beter zou zijn als er helemaal geen cookiebanners nodig zijn. In september 2023 informeerde demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen de Kamer dat ze af wil van de cookies op overheidswebsites.

De Internet Cleanup Foundation moedigt de overheid dan ook aan om zo veel mogelijk banners op te ruimen. Dat kan: meer dan 300 grotere overheidssites hebben geen cookiebanner of externe scripts, stelt de stichting. Maar de decentrale overheden lukt dit nog niet.

Een deel van de banners is nu al overbodig. Het is niet verplicht om te melden dat er functionele of analytische cookies worden geplaatst. Pas als er volgcookies aan te pas komen, die de bezoeker online blijven volgen, moet toestemming worden gevraagd. Dat is vaak het geval als de overheidswebsite gebruikmaakt van online diensten van derden, bijvoorbeeld Google Analytics. Hiervoor bestaan alternatieven, maar die zijn niet bij alle overheden bekend en/ of geliefd.

Toch volgcookies

De cookiebanners doen ook nog eens niet wat ze moeten doen, blijkt uit de metingen. Zo wordt een bekend volgcookie van YouTube ongevraagd geplaatst op 228 domeinen, waaronder op 84 sites met een cookiebanner. Wanneer de bekende volgcookies van Facebook, Google en LinkedIn worden meegenomen stijgt het aantal sites met 'lekkende' cookiebanners naar 94, meldt de stichting.

Marjolein van Trigt is redacteur digitalisering bij Binnenlands Bestuur