Ook het idee dat het vertrouwen in de wetenschap daalt onder Nederlanders? Nou, dat klopt dus niet. Sinds 2012 is het vertrouwen in de wetenschap onverminderd hoog, en de afgelopen drie jaar zelfs weer wat gestegen.
Dat concludeert het Rathenau Instituut in zijn laatste onderzoek naar het vertrouwen in de wetenschap en andere instituties. Waar de rechtspraak of politiek met meer argwaan dan drie jaar terug worden bekeken, gaven Nederlanders gemiddeld een 7,53 voor vertrouwen in de wetenschap op een schaal van 1 tot 10. Een ruim voldoende in schooltermen en goed voor een eerste plaats.
Welk vertrouwenscijfer krijgen instituties?
Wetenschap, 7,53
Rechtspraak, 6,60
Vakbonden 5,70
Kranten 5,65
Televisie 4,83
Tweede Kamer 4,83
Grote ondernemingen 4,35
De regering 4,33
De cijfers komen overeen met andere onderzoek. Na de wetenschap wordt de rechtspraak betrouwbaar gevonden.
Het laagste vertrouwen ‘genieten’ de regering en Tweede Kamer, wat overeenkomt met recente onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Sinds de formatie in 2024 heeft het vertrouwen een klap gehad. De belangrijkste redenen die mensen geven (het onderzoek had plaats in januari dit jaar) zijn het onvermogen van de regering om problemen op te lossen en de incompetentie van bewindspersonen.
Het lage vertrouwen van mensen in grote bedrijven komt ook niet uit de lucht vallen. In een internationaal consumentenonderzoek van Salesforce in 2024 gaf 71% van de respondenten aan in ze bedrijven minder vertrouwde dan in het jaar ervoor. Dat komt grotendeels door zorgen over dataverwerking en privacy, de inzet van ai en steeds verdergaande automatisering van klantenservice.
De wetenschap gaat qua vertrouwen dus fier op kop. Toch is er achter deze gemiddelde cijfers wel wat beweging te zien, vooral aan de ‘uiteinden’ van de scores. Het aantal mensen met weinig vertrouwen in de wetenschap nam namelijk toe ten opzichte van de vorige editie van dit onderzoek in 2021. Het percentage mensen een cijfer 5 of lager gaven steeg van 9,5% in 2021 naar 14,6% in 2025.
Het Rathenau Instituut houdt zich al bijna 40 jaar bezig met onderzoek en debat over de impact van wetenschap, innovatie en technologie op de samenleving. Sinds 2012 vraagt het ongeveer elke drie jaar aan een grote, representatieve groep Nederlanders hoeveel vertrouwen zij hebben in de wetenschap en verschillende aspecten ervan. Ook vergelijkt zij de vertrouwensscores met die van andere instituties.
Dat het gemiddelde vertrouwen toch licht is gestegen komt doordat het aantal mensen dat zeer veel vertrouwen heeft in de wetenschap nog sterker toenam. Het percentage mensen die hun vertrouwen in de wetenschap met een 9 of 10 beoordeelden steeg van 20,6% in 2021 naar 34,1% in 2025.
Onderzoek medicijnen scoort hoog
Het onderzoeksveld speelt ook een rol. Het meeste vertrouwen hebben mensen in onderzoek naar gezondheid, zoals onderzoek naar nieuwe medicijnen. Ruim 74% van de mensen geeft aan daar veel of alle vertrouwen in te hebben. Onderzoek naar vaccinaties volgt met 68%.
Een kleine meerderheid van de mensen, 55%, heeft veel of alle vertrouwen in klimaatonderzoek. Voor onderzoek naar genetisch gemodificeerde organismen (GGO) (46%), kunstmatige intelligentie (AI, 44%), en discriminatie en ongelijkheid (39%) is dat een minderheid.
Opvallend is het relatief grote aandeel mensen met weinig of geen vertrouwen in GGO onderzoek (28%) en in onderzoek naar discriminatie en ongelijkheid (28%). Het percentage mensen dat aangeeft geen mening te hebben, is klein voor gezondheid, vaccinaties en klimaatverandering, rond de 1%. Voor de andere drie thema’s ligt dat aandeel wat hoger, rond de 6%.
Mensen met weinig en veel vertrouwen in de wetenschap hebben grotendeels vergelijkbare associaties bij het begrip wetenschap. Beide groepen noemen begrippen als kennis, feiten en vooruitgang.
El leggen ze de nadruk op verschillende aspecten: mensen met weinig vertrouwen noemen vaker zaken als geld en beïnvloeding, terwijl mensen met veel vertrouwen juist termen als ‘belangrijk’ en ‘waarheid’ noemen.
Politieke voorkeur
Vertrouwen in de wetenschap hangt duidelijk samen met politieke voorkeur. Progressieve kiezers hebben meer vertrouwen dan conservatieve kiezers. Stemmers op Volt, D66 en GroenLinks-PvdA hebben veel vertrouwen in de wetenschap en zien vaker de maatschappelijke waarde ervan. Stemmers op PVV, BBB of FvD hebben gemiddeld minder vertrouwen en verwachten minder maatschappelijke bijdragen van wetenschap. Mensen met weinig vertrouwen stemden vaak PVV of bleven thuis.
Ook opleidingsniveau speelt een rol: hoger opgeleiden vertrouwen de wetenschap meer dan lager opgeleiden. Wie in het dagelijks leven vaak met wetenschap in aanraking komt, bijvoorbeeld via krantenartikelen, heeft doorgaans meer vertrouwen, ook in verschillende onderzoeksthema’s. Spirituele mensen hebben gemiddeld minder vertrouwen, maar religie op zich blijkt geen bepalende factor.
Ook sociale mediagebruik hangt niet samen met het vertrouwen in wetenschap.
Ouder en argwanender
Voor het eerst is een statistisch verband gevonden tussen leeftijd en vertrouwen: oudere mensen hebben gemiddeld minder vertrouwen dan jongere. Regionale verschillen binnen Nederland zijn klein en worden grotendeels verklaard door verschillen in opleiding, leeftijd en politieke voorkeur.
Reacties:
Om een reactie achter te laten is een account vereist.
Inloggen Abonneer nu