Aernoud Bourdrez: 'Het was nooit zeker of wij onze familievakantiebestemming zouden halen'

Deze week was Aernoud Bourdrez, advocaat en onderhandelaar, gespecialiseerd in het auteursrecht en de creatieve industrie, curator van Random Pic(k) Of The Day For A Week.

Vijf dagen lang deelde hij zijn inspiratie op de LinkedIn-pagina van Nils Adriaans en Adformatie (één bijdrage per dag).

Hier zijn 5 bijdragen:

1. Loslaten - 'Hij schiet zijn werk met een iPhone!'

'Voor De Kunsthal interviewde ik ooit Paul Kooiker over zijn intrigerende serie Hunting & Fishing.

Ik vroeg hem met wat voor camera hij werkte. “Ik heb geen camera”, was zijn antwoord. Ik weet nog hoe verbaasd ik toen was. Hij schiet zijn werk met een iPhone. 

Jaren later kreeg hij een verzoek van Michèle Lamy– de vrouw van modeontwerper Rick Owens. Of hij haar haar én haar vriendin Kim Kardashian wilde fotograferen met de sieraden die ze had ontworpen. Paul koos een andere route en liet Michèle door Rick Owens fotografen en Kim door Kanye West, precies volgens zijn instructie en onder zijn leiding en toezicht. Naar Nederlands recht is Paul Kooiker daarmee de maker en auteursrechthebbende van die beelden. Dit keer had hij niet eens op een knopje gedrukt. Deze beelden zijn wereldwijd miljoenen keren bekeken.

Vorig jaar schoot Paul Kooiker voor New York Magazine een serie onthullende portretten van de 50 meest invloedrijke personen in de mediawereld, onder wie de bazen van YouTube, Rolling Stone en The New York Times. Dit keer deed hij dat van achter zijn keukentafel, met een app waarmee hij op zijn iPhone registreerde wat er op locatie gebeurde.

Paul Kooiker heeft mij ervan bewust gemaakt hoe krampachtig ik vasthoud aan de tools die ik tijdens mijn studie en in de advocatuur heb meegekregen. 

Het heeft er in ieder geval toe geleid dat ik ernaar streef om minder een competitor te zijn en meer een cooperator. Volgens Harvard zijn de meeste advocaten – net als ik - door hun achtergrond en opleiding van nature competitors, hoewel cooperators meer voor elkaar krijgen. 

Een competitor schept afstand, hoewel de cooperator juist de verbinding zoekt. Daarover morgen meer.

Wil je weten wat voor onderhandelaar jij bent, zie hier.' 

2. Verbinden met Jim Jarmusch - 'De uitdaging is om spelbreker te zijn in de blame-game'

'Als advocaat werk ik in de conflictindustrie.

Een conflict ontstaat als iemand aan zijn schade, frustratie of angst een verwijt toevoegt. De ander krijgt dan de schuld van wat het ook is. Conflict = Pain + Blame.

Verwijt is een effectief en giftig middel. De focus wordt daarmee verlegd naar het gedrag van de ander. De discussie gaat dan al snel niet meer over de inhoud, maar eindigt in een blame-game. Zie de polarisatie in de Verenigde Staten.

Aan deze ontwikkeling besteedde ook Koning Willem-Alexander ruime aandacht in zijn troonrede. Hij benoemde dat men in Nederland steeds vaker tegenover elkaar staat. Maar, zo vervolgde hij, daar hoort ook de bereidheid bij om elkaar - over die verschillen heen - op een volwassen manier de hand te reiken (met een sneer dat het kabinet die opdracht om te beginnen graag op zichzelf betrekt).

Tegenover verwijt dat partijen uit elkaar drijft, staat dan ook het maken van verbinding.

Eerder deze maand won Jim Jarmusch op het Filmfestival van Venetië de Gouden Leeuw voor zijn drieluik Father Mother Sister Brother (40 jaar na zijn geniale film Down by Law, ook toen met Tom Waits). Na de uitreiking zei hij nog wel dat kunst volgens hem politiek niet direct hoeft te adresseren om politiek te zijn

Oftewel, hij bedoelde dat het ook indirect kan: door met empathie te verbinden (met anderen) doe je iets politieks. “Kunst kan wel empathie opwekken en verbindingen leggen. En het leggen van verbindingen is de eerste stap naar oplossingen.”

Als mij als advocaat een gedraging wordt verweten, bied ik meestal direct mijn excuses aan - ook als ik het er totaal niet mee eens ben - om vervolgens common ground te zoeken en te her-focussen op de inhoud. En daarna, idealiter, een oplossing.

De uitdaging is om spelbreker te zijn in de blame-game.

Ik denk ook dat als je de Dalai Lama een klap geeft, hij bezorgd vraagt of het wel goed met je gaat.'

3. Rijpen - 'Het sollicitatiegesprek duurde twee minuten en ik ben aangenomen'

'Creativity is not a rare gift for the happy few, aldus John Cleese. 

In zijn boek Creativity, A short and cheerful guide, levert hij daarvoor prachtige bewijzen. Zoals de werking van het hazenbrein en de schildpaddengeest, voor het eerst in kaart gebracht door psycholoog Guy Claxton. 

Het hazenbrein stelt ons in staat om snel, bewust, analytisch en doelgericht te denken. Het is nuttig voor taken die een snelle, logische oplossing vragen, zoals rekenen of praktische beslissingen. 

De schildpaddengeest, waarover we ook beschikken, is daarentegen langzaam en reflectief. Volgens Claxton is dit trage, onbewuste en reflectieve denken essentieel voor onze creativiteit. Door ruimte te geven aan mijmeren, kan de geest onverwachte verbanden leggen en diepere inzichten ontwikkelen. De schildpaddengeest laat creatieve ideeën rijpen. Cleese noemt als simpel voorbeeld de naam waar je (met je hazenbrein) maar niet op komt. Totdat je iets anders doet en de schildpaddengeest in werking treedt. Dan ineens plopt de naam op. En zo werkt dat ook voor creatieve ideeën. 

Cleese wijst in zijn boek op nog een andere fundamentele eigenschap: playfulness. Architecten die playful in het leven staan, maken opvallend creatievere ontwerpen.

De advocatuur is een eindeloze monomane hazenbrein-marathon. Niet in de eerste plaats playful en ook niet een broedplaats voor creativiteit. Ik vraag me ook af of je er een leuker mens van wordt. 

Met dat in gedachten solliciteerde ik vorige week op de functie parttime varkenshoeder. Het sollicitatiegesprek duurde twee minuten en ik ben aangenomen, voor een paar uur per week. Gisteren had ik mijn eerste werkdag en kon ik mijn hazenbrein een paar uur uitzetten. 

Varkers zijn overigens slimmer dan een hond, hebben een verbazingwekkend geheugen, communiceren met meer dan twintig verschillende geluiden, dromen tijdens hun slaap, kennen een sociaal rangsysteem en herkennen zichzelf in de spiegel... Lijkt meer op een hazenbrein.'

4. Soberen - 'Ik voel mij niet arm, maar José “Pepe” Mujica denkt daar anders over'

'Toen ik klein was, droomde ik van een auto die altijd start en niet uit de toon zou vallen. Dat heeft misschien iets te maken met de Renault 4 Fourgonnette uit mijn puberjeugd - het was nooit zeker of wij onze familievakantiebestemming zouden halen.

Met mijn huidige Volvo V70 uit 2002 lijkt mijn doel geslaagd. Toch kijk ik altijd weer verder. Ik heb ook aardig wat andere materiële wensen, wat nogal eens tot een aankoop leidt. 

Ik voel mij niet arm, maar José “Pepe” Mujica denkt daar anders over. Volgens het voormalige staatshoofd van Uruguay val ik in die categorie omdat ik altijd meer wil. Daarom maakte hij ook bezwaar tegen zijn bijnaam The World’s Poorest President. Hij wenste immers niét nog meer. 

Toen de voormalige verzetsstrijder – die vele jaren gevangen zat – en de latere huisarts, uiteindelijk president werd, bleef hij op zijn boerderij wonen, kachelde hij door in zijn oude Volkswagen Kever en gaf hij 90% van zijn presidentssalaris weg.

Voor de Verenigde Naties hield hij in 2013 een ontroerende en inspirerende speech: "There's marketing for everything! There's marketing for cemeteries, for funeral services, for maternity wards, for fathers, for mothers, grandparents and uncles! ... Everything is business! ... The average man of our time wanders between financial institutions and the tedious routine of offices ... He dreams of vacations and freedom. He dreams of being able to pay his bills, until one day, his heart stops."

Ook schrijver Joseph Heller wist de armoede van het altijd-meer-willen te verzilveren. Toen een hedgefund-miljardair opschepte dat hij in één dag meer verdiende dan Heller in zijn hele leven met zijn bestseller Catch-22, reageerde Heller kalm: “I have something you will never have.” Verbaasd vroeg de pocher wat dat dan wel was, waarop Heller antwoordde: ‘Enough.’

Oosterse wijsgeren schijnen bij hedonistische tredmolens te vragen wat je nu, op dit moment, eigenlijk mist. Het antwoord is meestal: helemaal niets. 

Als ik denk aan Hellers uitspraak, Pepe weer eens google of mij afvraag wat ik op dit moment precies mis, ben ik direct genezen van mijn materiële verlangens.

Ik zou dat wat vaker moeten doen.'

5. Respecteren - 'Gemakzucht is een slechte metgezel'

'Co Rentmeester - ik kende veel van zijn iconische foto’s al voordat ik wist wie hij was. Zoals de foto van Michael Jordan uit 1984, voor LIFE Magazine. Op Co’s instructie maakte Jordan een grand jeté, waarbij de rechtshandige Jordan de bal in zijn linkerhand moest houden om zijn gezicht goed te kunnen blijven zien.

Ook Nike liet zich door deze foto inspireren. We kennen het Jordan-logo.

Belangrijke toonaangevende kunstenaars behoren tot de stroming 'appropriation art' en ook al levert dat heel vaak (in ieder geval naar Nederlands recht) een auteursrechtinbreuk op, ik vind (op persoonlijke titel) dat dat zou moeten mogen. In ieder geval zou ik die kunst niet graag missen.

Maar er zijn ook inbreuken waarbij de drijfveer anders was. Waar het voelt als gemakzucht. En gemakzucht is een slechte metgezel.

Waarom liet Nike Co Rentmeesters foto namaken/reconstrueren (wat ook nooit is betwist)?

Toen Rentmeester zich bij Nike beklaagde, werd hij financieel wat gepapt en met een kortlopende licentie natgehouden.

Maar na afloop van die licentie ging Nike gewoon door.

In een uiteindelijk door Rentmeester aangespannen procedure wees de Amerikaanse rechter de auteursrechtinbreukvordering af. Een voor mij zeer onbevredigende uitkomst.

Aan Co Rentmeester wordt door Foam nu een overzichtstentoonstelling gewijd (te zien vanaf 10 oktober).

Daarmee wordt in ieder geval vanuit artistiek perspectief recht gedaan aan deze bijzondere fotograaf en zijn werk.'

Toegift: The Amazing Story Behind “Jumpman”

In de week van 6 oktober 2025 (Random Pic(k) Of The Day For A Week verschijnt tweewekelijks) is Basha de Bruijn, regisseur bij Dark Alley Pictures, curator van #RPOTDFAW.