Koning Willem-Alexander heeft vrijdag in een televisietoespraak het land toegesproken. Een Nederland dat zucht onder een ongekende crisis die voor velen ook razendsnel en als totale verrassing op hen af kwam. Het was een toespraak die verbond maar ook waarschuwde. En hij was eigentijds en tegelijkertijd historisch.
Het staatshoofd die het land toespreekt. Het gebeurt niet vaak en als het gebeurt is er echt iets aan de hand. We kennen de afgelopen jaren de ramp met de MH17 en daarvoor sprak zijn moeder tijdens de aanslag op – toen nog – Koninginnedag. Vrijdag sprak de Koning ons toe en riep op tot saamhorigheid maar waarschuwde ook een paar keer.
De eerste duidelijke boodschap was dat moeten vertrouwen op onze experts: 'volg de adviezen van het RIVM, de GGD’s en deskundigen op'. En later kwam er nog een waarschuwing dat het wellicht een langere periode gaat duren: 'Corona maakt ongelooflijk veel daadkracht, creativiteit en medemenselijkheid los', sprak hij. 'Het zijn die eigenschappen die we heel hard nodig blijven hebben. Niet alleen nu, maar zeker ook later als de omstandigheden misschien nog ondraaglijker worden.'
Enumeratie
Hij wilde ook verbinden en sprak velen aan met de enumeratie. Een stijlfiguur waarin je een groter deel (Nederland) opdeelt in kleinere gedeelten en zo iedereen aanspreekt: '…artsen en verpleegkundigen, via mensen in de logistiek, supermarkten, schoonmaak, ict, onderwijs, kinderopvang, openbaar vervoer en politie, tot ondernemers, en zzp’ers. ‘Deze situatie komt snoeihard aan.’ Retorisch gezien gebruikte hij vaker de versierselen van de taal in de vorm van stijlfiguren.
In belangrijke redevoeringen kennen we vaak de drieslag zoals in Churchills 'bloed, zweet en tranen' maar ook het Bijbelse 'geloof, hoop en liefde'. De Koning deed het op zijn manier: 'Alertheid, solidariteit en warmte: zolang we die drie kunnen vasthouden, kunnen we deze crisis samen aan, ook als het wat langer gaat duren.' De drieslag kwam later nogmaals terug. En ook daar kwamen saamhorigheid en de waarschuwing samen: 'Corona maakt ongelooflijk veel daadkracht, creativiteit en medemenselijkheid los. Het zijn die eigenschappen die we heel hard nodig blijven hebben, niet alleen nu, maar zeker ook later als de omstandigheden misschien nog uitdagender worden.'
De Tegenstelling
En hij gebruikte de tegenstelling. Dat is een dankbaar stijlfiguur omdat hij opvalt. ‘Het Coronavirus kunnen we niet stoppen, het eenzaamheidsvirus wel. Laten we samen zorgen dat niemand zich in de steek gelaten voelt.’ Hiermee deed hij een hele duidelijke handreiking aan onze samenleving om de mensen om ons heen niet te vergeten en naar elkaar om te kijken. Hoewel ik de eerste zin nogal onheilspellend vond. Uiteraard kunnen we het niet stoppen maar we zijn met man en macht bezig om het af te remmen en wetenschappers doen hun best wereldwijd om een vaccin te vinden.
Ik herkende ook de vaderfiguur in zijn toespraak. De koning, zelf vader van drie dochters, sprak nadrukkelijk de kinderen aan zowel in woordgebruik als ook in intonatie. 'Eerst is het misschien spannend om vrij te zijn. Maar dat gaat snel over. Niet naar school kunnen. Niet naar voetbal of balletles. Verjaardagsfeestjes die niet doorgaan. Dat is best moeilijk.' Ondanks het feit dat een toespraak altijd iets plechtigs heeft en dus iets stijfs, sprak hier wel een Koning de kinderen toe op gepaste toon.
Voordracht
Het was een historische toespraak. Niet alleen omdat het staatshoofd ons buiten de Troonrede en de Kersttoespraak niet zo vaak toespreekt maar hij benoemde de historie zelf ook in zijn toespraak:'2020 wordt een jaar dat ieder van ons zich een leven lang zal herinneren.' Hiermee markeert hij al de historische waarde voor de toekomst.
Nu is het bij retorische analyses ook gebruikelijk om iets te zeggen over de voordracht. Ik wil dat slechts kort doen omdat midden in de crisis de logos, dus de inhoud, mag prevaleren. De Koning las voor en dat is altijd lastig. Maar Koning Willem-Alexander is iemand die juist in persoonlijke contacten opfleurt en sterk is. Dat zeggen vele mensen die hem ooit in een dergelijke setting hebben ontmoet. Het is jammer dat juist dat in een dergelijke toespraak wat wegvalt. Ja dat kun je oefenen. Maar tijdens deze Coronacrisis zal het de meeste mensen worst zijn. De Koning heeft gesproken en wij gaan aan de slag. Want de crisis is nog maar net begonnen.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!