Solidariwat?

Met mijn neefje praat ik over solidariteit. Hij heeft wat shady opties bedacht om zijn studentenbeurs op te krikken. Ik zal niet in details treden, zijn privacy is me te veel waard. Het komt neer op het individu dat zich verrijkt ten koste van het collectief.
Ik betaal me elk jaar scheel aan belasting zeg ik, maar dat doe ik braaf en zonder morren. Omdat ik er trots op ben dat we in een land leven waarin we onze welvaart eerlijk verdelen. Het is het land waarin ik ben opgegroeid. Het kan altijd beter, er zijn altijd klootzakkers die er misbruik van maken, maar liever dat dan een samenleving waarin het ieder voor zich is.
Het is er uit voor ik er erg in heb. Soms lijk ik wel een oude sociaaldemocraat.
Wazige blik zijnerzijds. Ik zit tegenover iemand die zijn politieke scholing op Instagram en Tiktok krijgt.
Solidariwat?

Volgens Karen van Oudenhoven, directeur van het SCP, zijn jongeren wel degelijk solidair. Maar zegt ze in het FD, ‘ze herkennen zich niet in de solidariteit zoals die nu vaak is georganiseerd. De generatie van mijn ouders voelde zich aangetrokken tot de vakbond, jongeren niet. Klassieke corporaties zijn voor jongeren niet interessant, maar op klimaatgebied zie je een nieuw soort coöperaties ontstaan.’

En verder: ‘De huidige jongeren zijn opgevoed met het idee van zelfstandigheid, zelfontplooiing, autonomie. Dat hoeft niet te botsen met solidariteit. Maar mensen willen wel zelf kiezen waar ze zich voor inzetten en daarin het liefst niet betutteld worden.’

Een vorm van collectief individualisme, zou je dat laatste kunnen noemen. Over de bekende bubbels zegt van Oudenhoven nog iets interessants: ‘Er is wel een verschil tussen solidariteit binnen en buiten de eigen groep. Binnen de eigen groep is die hoog. De solidariteit met andere groepen is veel minder groot. En als die groepen elkaar minder tegenkomen, is er dus minder wederzijds vertrouwen. Dat zie je nu gebeuren bij theoretisch opgeleiden en praktisch opgeleiden en bij arm en rijk.’

Houd dat even vast.
Waarom ik schrijf over solidariteit? Omdat het na een heilloos uitstapje naar Wonen uiteindelijk het centrale verkiezingsthema van GL-PvdA werd. Ik zou de campagneleider die Wonen tot thema koos meteen ontslaan. Lekker onderscheidend, vriend. Wat heb je nog meer in je mandje?

Solidariteit dus. In de interviewserie van Nieuwsuur met lijstaanvoerders, legde Jeroen Wollaars aan Timmermans de paradox voor dat de arbeider van nu niet op de Partij van de Arbeider stemt. Sterker nog: links haat en vol overtuiging voor de PVV gaat. Een enkele knoestige Groningse dagloner daargelaten natuurlijk.
Dat kun je ook anders zien, zei Frans slim. Het mooie is dat de mensen die wel op ons stemmen nog steeds heel solidair zijn met de arbeider en mensen uit kwetsbare groepen.
En hier begonnen bij mij oude, roestige scharnieren te ratelen. Hier ontwaakten synapsen uit een winterslaap en zoemden serotoninen naar naburige hersencellen.
Is dat nog wel zo, vroeg ik me af. Ben ik eigenlijk nog wel zo solidair als ik mijn neefje op de mouw speldde? Behoor ik samen met die knoestige dagloner uit Groningen en – vooruit - Karen van Oudenhoven toch niet tot een uitstervende generatie, met mijn financiële kamizakesteun aan de hypotheekrenteaftrek?

Ik stem gewoon met mijn portemonnee hoor, zegt een mevrouw gladhard op tv, waarmee ze nietsvermoedend illustreert dat individualisme en eigenbelang in ons land het taboe allang voorbij zijn. Met wie ben ik eigenlijk solidair, zo vroeg ik mij af en waarom? En waarom? Met Frans Timmermans, voor wie ik maar geen warme gevoelens kan opbrengen en die lacht alsof hij het bijna meent? Met die hardwerkende Nederlander van de horeca die me 12 (twaalf euro!) laat betalen voor een glas Chardonnay (ga je diep schamen: hotel de Lobby in de Watergraafsmeer). Met die botte bumperklevers van een aanneembedrijf die je vrijdagmiddag om half vier (klaar met werken, heren?) van de weg af rijden. Met Gordon? Met mensen in Blaricum? Met slinkse finfluencers, cryptolovers, vacciwappies, mafketels met NSB-vlaggen en al die andere Nederduitse patjepeeërs? Met boeren in Drentje die dol zijn op de geur van glyfosaat in de ochtend. Met mijn buurman op de moestuin die zegt dat de kindjes in Gaza toneelspelen en helemaal geen honger hebben? Ik ken ze inmiddels steeds beter, die mensen uit die andere bubbel, maar tot veel wederzijds begrip leidt dat nog niet, Karen van Oudenhoven.

Ach, draaf toch niet zo door jij, zegt mevrouw M., die mijn gelamenteer op waarde schat en altijd prettig nuchter reageert op al mijn levensvragen.
Natuurlijk ben jij solidair.
Je gaat toch gewoon nog steeds naar Ajax?
En daar heeft zij dan weer gelijk in.

Rocco Mooij was jarenlang journalist en hoofdredacteur van diverse vaktitels. Sinds een aantal jaar adviseert hij bedrijven en topbestuurders over hun communicatiebeleid en mediastrategie.