Wie bepaalt de blik op vrouwen? Merken kunnen het verschil maken (als ze durven)

Het kan je niet ontgaan zijn: het onderwerp femicide. En eindelijk – hoog tijd – krijgt dit grote probleem de aandacht die het verdient. De cijfers liegen er niet om. En we moeten ze blijven herhalen. Dus bij deze nog maar eens. Want iedere acht dagen wordt er in Nederland een vrouw vermoord. Iedere. Acht. Dagen.

De dood van Lisa was de druppel. Mijn tijdlijn stroomt vol. Dolle Mina’s die opnieuw de straat opeisen. Danique de Jong, die belangeloos een krachtige actie start. ‘Wij eisen de nacht op.’ Er worden nood-apps ontwikkeld en mannen laten hun stem horen omdat ook zij weten: dit moet stoppen. Het tij moet nú keren.

Vrouwen hebben zich de afgelopen decennia geëmancipeerd, maar daar lijkt een harde tegenreactie op te komen. En deze tegenreactie komt in vele vormen. Zo is de Amerikaanse Minister van Defensie voor het afschaffen van Vrouwenkiesrecht. En dit gedachtengoed wordt hier ook omarmd. Want ook in ons zogenaamd progressieve land worden bij de SGP vrouwen geweigerd op de kieslijst. Ondanks dat Lilian Janse over de juiste competenties beschikt. Behalve dat ze geen piemel heeft.

Het fenomeen tradwifes is inmiddels ook de oceaan overgewaaid. Andrew Tate en consorten indoctrineren onze jonge jongens en mannen met de gedachte dat vrouwen het eigendom van een man zijn. En hoe je ze het beste de mond kunt snoeren. Met geweld als het moet.

We leven in een wereld waar misogynie, femicide, grensoverschrijdend gedrag, huiselijk geweld en verkrachting dagelijks het nieuws halen. Onderwerpen die hoog op de politieke agenda zouden moeten staan, maar nog veel te wensen over laat.

Tot die tijd zijn het wij, de samenleving, die moeten opstaan. Ik zie NGO’s in actie komen, petities van Linda en WomenInc, en campagnes die op persoonlijke titels worden gevoerd. En ja ze worden ondersteund door merken. Maar kunnen ze nog meer een rol spelen bij zulke heftige thema’s?

Ik denk van wel.

Een goed voorbeeld hiervan is Axa. De verzekeraar won hiermee een Grand Prix in Cannes dit jaar. En terecht.

In Frankrijk heeft deze verzekeraar zijn woonverzekeringen ingrijpend aangepast.

Het verschil zit in drie kleine woorden die zijn toegevoegd aan de polis: ‘…en huiselijk geweld.’ Drie woorden die een enorme impact hebben. Want met deze toevoeging krijgen slachtoffers net zo snel hulp als bij brand of overstromingen: binnen 24 uur een veilig onderkomen, plus juridische en psychologische steun.

Besef even wat dit betekent voor een organisatie. Drie woorden toevoegen aan je polis klinkt simpel, maar is natuurlijk nogal een logistieke uitdaging. Want vrouwen en kinderen moeten metéén een veilig onderkomen krijgen. Er moet een helpdesk klaarstaan. Er moeten mensen zijn die weten hoe je slachtoffers helpt. En toch deed Axa het. Ze pasten hun hele organisatie aan. Een verzekeraar die verdergaat dan schadeformulieren en inboedellijsten. Eentje die z’n verantwoordelijkheid neemt.

Neem dan Walibi. Voor wie het gemist heeft: tijdens Halloween Fright Nights kun je next level horror experience beleven in het pretpark. Lekker griezelen. Wat echt griezelig was is dat er een maatschappelijke antenne ontbrak in het reclameteam. Want om deze Fright Nights te promoten, maakte Walibi een video waarin een horrorclown een vrouw veilt aan de hoogste bieder. ‘Het object’, de vrouw bevindt zich in een glazen kooi. Zodra ze ‘verkocht’ is, zakt de vrouw door de shredder. Wat resulteert in een bloederig tafereel. Walibi zelf noemde het 'een artistieke insteek, volledig in het teken van fictie, horror en overdrijving.'

Of zou dit een PR-truc zijn om extra aandacht te vragen voor deze Halloweenattractie en zijn we er weer met z’n allen ingetrapt? Als dat zo is, dan maakt het dat nog schrijnender. Gelukkig tikt de RCC Walibi onlangs op de vingers en is het filmpje van de kanalen verwijderd.

Ook E.L.F. - het betaalbare make up merk dat zich altijd sterk inzet voor vrouwenemancipatie - maakte een misser. Toen ze comedian Matt Rife inzetten voor hun nieuwste campagne. In eerste instantie een logische keuze, want Matt Rife zijn Tiktok-volgers zijn voor 80 procent vrouw en 75 procent daarvan is jonger dan 34. Kortom precies in de sweet spot. Toch zorgde de campagne online voor veel ophef. E.L.F. was blijkbaar ‘even’ vergeten dat hij in een Netflix special kwetsende grappen had gemaakt over huiselijk geweld. Een pijnlijke mismatch voor een merk dat zich profileert als feministisch en inclusief.

Natuurlijk begint het thuis. Daar leren we onze jongens om vrouwen met respect te behandelen. En tegen onze meiden zeggen we: Fiets nooit alleen naar huis. En betrap ik mezelf erop dat ik tegen mijn dochter zeg: Weet je zeker dat je dat aantrekt?

Voor vrouwen is veiligheid nooit vanzelfsprekend – niet ‘s nachts op straat en zelfs niet thuis. Merken dragen hierin verantwoordelijkheid, want zij bepalen mede hoe we naar vrouwen en geweld kijken.

Dus hieronder wat suggesties uit de losse pols. Booking.com: in plaats van stress te creëren met nep-prijsdruk, bied veilige huisvesting voor vrouwen die thuis niet veilig zijn. Er is vast een goede deal te sluiten met hotels. Gazelle: ontwikkel een ‘noodfietsbel’ die onderweg direct hulp inschakelt, zonder dat je eerst je telefoon hoeft te pakken en 112 hoeft te bellen. Spotify: waarom voorzien jullie niet alle onaangename, donkere plekken van de tune Indische waterlelies of Carnaval Festival. Dit was ooit een experiment in de IJpassage bij Amsterdam-Centraal om overlast te verminderen. Wie weet heeft dit ook wel groot effect op aanranders en verkrachters omdat ze het op deze muziek ‘niet kunnen’. Ik roep maar wat. Geef me iets meer tijd en de ideeën worden briljant.

Merken hebben meer invloed dan ze denken. Nemen ze hun maatschappelijke verantwoordelijkheid of dragen ze bij aan een cultuur waarin vrouwen worden gereduceerd tot object of grap. Vraag is: welke rol kiest de creatieve industrie?

Ondertussen overweeg ik om te emigreren naar de vrouwvriendelijke stad Umeå. Wie gaat er mee?