Elke acht dagen wordt in Nederland een vrouw om het leven gebracht, meestal door haar partner of ex-partner. Achter die cijfers gaat een schrijnende werkelijkheid schuil van relaties die veelal beginnen met liefde en eindigen in controle, geweld en soms de dood. Om dat patroon te doorbreken lanceert het ministerie van Justitie en Veiligheid samen met Havas Lemz de campagne ‘Waar ben je?’.
Femicide is de dood op een vrouw, omdat ze vrouw is. Het begrip is breed: het kan ook gaan om seksueel geweld of eerwraak, maar het meest voorkomende scenario speelt zich af in de relationele sfeer. ‘In deze campagne zoomen we specifiek in op de moorden door partners of ex-partners’, zegt Suzanne Koning, senior communicatieadviseur bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. ‘Dat is ook waar de cijfers vandaan komen: naar schatting 200.000 vrouwen leven in een relatie met dwingende controle, de zwaarste vorm van psychisch geweld. En tussen de 1 en 1,3 miljoen Nederlanders zeggen zelf hiermee te maken te hebben gehad. Dat zijn huiveringwekkende aantallen.’
De moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude valt officieel ook onder femicide, omdat ze is vermoord vanwege haar vrouw-zijn. Toch wijkt haar zaak af, benadrukt Koning: ‘Bij Lisa ging het om seksueel geweld en niet om een partner of ex-partner. Het laat wel zien hoe breed femicide gedefinieerd kan worden.’
De motie Mutluer
De campagne vloeit voort uit een motie van Tweede Kamerlid Songül Mutluer, waarin zij opriep om het terugdringen van femicide structureel op de agenda te zetten. ‘Dat was de formele aanleiding’, zegt Koning. ‘Het aantal slachtoffers blijft constant en dat moet veranderen.’ Koning speelde een belangrijke rol door het fenomeen van de ‘rode vlaggen’ rond femicide op de politieke agenda te zetten. ‘Ik stelde dat we veel eerder in het proces moeten ingrijpen, bij die signalen van dwingende controle. Dat inzicht was voor ons richtinggevend. We besloten: we moeten niet wachten tot er fysiek geweld plaatsvindt, maar het probleem eerder bespreekbaar maken.’
Centraal in de campagne staat de vraag ‘Waar ben je?’. In een gezonde relatie klinkt die vraag liefdevol, maar in een ongezonde relatie verandert de toon. In de film -geregisseerd door Basha de Bruijn en geproduceerd door WeFilm- zien we hoe die woorden langzaam hun onschuld verliezen. Wat begint als een onschuldig berichtje, wordt gaandeweg een patroon van controle en manipulatie. De vrouw in beeld raakt steeds verder geïsoleerd van vrienden en familie, tot de vraag ‘Waar ben je?’ een beklemmende lading krijgt.
Herkenbaar patroon
‘Femicide lijkt soms een abstract begrip, maar er gaat altijd een herkenbaar patroon aan vooraf’, zegt Bram Tervoort, creative director bij Havas Lemz. ‘Het begint met verliefdheid en zorg, maar verandert langzaam in controle. We wilden laten zien hoe sluipend dit proces is, zodat omstanders de signalen leren herkennen en misschien kunnen ingrijpen.’
‘Het probleem speelt in alle lagen van de samenleving, ongeacht religie of achtergrond’
Suzanne Koning, communicatieadviseur ministerie J&V
Om de campagne integer te maken, werd intensief samengewerkt met Veilig Thuis, de Blijf Groep, de politie, BKB, ervaringsdeskundigen en nabestaanden. ‘Hun inbreng was onmisbaar’, zegt Koning. ‘We hebben met zussen van slachtoffers gesproken, maar ook met vrouwen die in opvanglocaties verblijven. Zij hebben ons laten zien dat dit probleem in alle lagen van de samenleving speelt, ongeacht achtergrond of religie. Die verhalen waren confronterend, maar ook noodzakelijk. Alleen door hen nauw te betrekken konden we het echte verhaal vertellen.’
Tervoort vult aan: ‘Voor ons als creatieven was dit een van de meest gevoelige onderwerpen ooit. Alles -casting, toon, beeld- moest kloppen. We wilden een film maken die mensen raakt, maar slachtoffers niet wegduwt of hertraumatiseert.’
Niet op tv
De film is bewust niet op televisie te zien. ‘Als je als slachtoffer naast je partner op de bank zit en er komt zo’n commercial voorbij, kan dat je positie nog kwetsbaarder maken’, legt Koning uit. Daarom draait de campagne in bioscopen, voorafgaand aan films die vooral door vrouwen bezocht worden. Ook op social media wordt de film getoond, zorgvuldig geplaatst rondom content waar de kans groot is dat vrouwen alleen kijken.
Het uiteindelijke doel is het aantal gevallen van femicide terugdringen. Maar de eerste stap is bewustwording. ‘We willen dat mensen de signalen herkennen’, zegt Koning. ‘Nabestaanden vertellen vaak dat ze achteraf de rode vlaggen wel zagen, maar toen niet wisten wat ze betekenden. Als je gevoel zegt dat er iets niet klopt, bel dan Veilig Thuis. Liever één keer te vaak dan te laat.’
'Hoe eerder we signalen herkennen, hoe groter de kans dat levens gered worden’
Bram Tervoort, creative director Havas Lemz
Tervoort: ‘Met een campagne alleen los je femicide niet op. Maar we kunnen wel bijdragen door het patroon zichtbaar te maken en de samenleving te activeren. Hoe eerder we die signalen herkennen, hoe groter de kans dat levens gered worden.’
Credits:
Klant: (Rijksoverheid) Ministerie van Justitie en Veiligheid
Bureau: Havas Lemz
Gedragsbureau: Duwtje
Productie: Wefilm
Offline edit: Nayim Saati
Componist: Jorrit Kleijnen
Regie: Basha de Bruijn (represented by Dark Alley Pictures)
DOP: Myrthe Mosterman
Compositing & animatie: The Compound
Geluidsstudio: Soundcircus
Partners: Veilig Thuis, Blijfgroep, politie, BKB, ervaringsdeskundigen, nabestaanden
Reacties:
Om een reactie achter te laten is een account vereist.
Inloggen Abonneer nuTja., prachtig allemaal dit soort filmpjes, maar werken doen ze niet. Reclame -en voorlichting al helemaal- is het laten zien van een oplossing van een probleem. Niet het laten zien van het probleem. Kijken hier wel gedragswetenschappers mee?